Sztuczne zbiorniki wzniecają nierzadko gorące spory. Wokół Jeziora Czorsztyńskiego debata toczyła się niemal całe stulecie. Z Niewiadomą było inaczej. Zalew na Cetyni powstał bez medialnego szumu. Niespełna 100 km od Warszawy.
Stało się tak zapewne dlatego, że mało kto słyszał o gminie Sabnie i należących do niej wioskach: Niecieczy Włościańskiej, Kupientynie, Kupientynie Kolonii i Niewiadomej. To właśnie na ich terenach rozlewa się dziś retencyjno-rekreacyjny zbiornik na Cetyni. Drugie po Zalewie Zegrzyńskim sztuczne jezioro na Mazowszu. Rozlewa się, i budzi nadzieje na ożywienie gospodarcze oraz turystyczne zainteresowanie tym malowniczym zakątkiem Podlasia. Być może Niewiadomą zainteresują się także media. A to za sprawą odkryć jakich przed zalaniem zbiornika dokonali w okolicy archeologowie.
Kurhan w Niecieczy Włościańskiej
Jego odkrycie jest wydarzeniem na miarę europejską. Niepozorny piaszczysty nasyp okazał się skarbnicą artefaktów z okresu tak zwanej kultury trzcinieckiej (wczesna epoka brązu). Krył bowiem dwa groby. W pierwszym grobową komorę tworzyła konstrukcja z kamieni. W drugim jedynie ułożone w narożnikach pojedyncze kamienie wyznaczały jej zarys. Kości uległy prawie całkowitemu rozkładowi, ale w podłożu pozostały wyraźne przebarwienia. Oddawały kształt złożonych tu ludzkich szczątków. Dzięki nim wiadomo, że zwłoki ułożono na boku. Z podkurczonymi nogami i rękoma złożonymi przy twarzy. W kurhanie znaleziono aż 21 przedmiotów z brązu. Przede wszystkim bransolet, spiralnych tarczek, grotów włóczni.
Archeologiczne zagłębie nad Cetynią
Oprócz kurhanu w Niecieczy, archeologowie odkryli nad Cetynią ponad 1300 miejsc (obiektów jak je w swym żargonie nazywają), znajdując w nich blisko 12 tysięcy ozdób, militariów i kamiennych narzędzi. Po raz kolejny okazało się, że w miejscowych podaniach i ludowych gadkach drzemie ziarno prawdy. Na terenie Niewiadomej leżą przecież Wały Jaćwingowskie. Wczesnośredniowieczne grodzisko, porośnięte lasem, odwiedzane dziś głównie podczas wypraw na grzyby, choć 200 lat temu znajdowano tu już rzymskie monety z czasów Juliusza Cezara. Ba, niedaleko wałów są tak zwane mogiłki. Jak wieść niosła, prastare cmentarzysko. Okazało się, że to nie plotki. Ale być może ślady kultury trzcinieckiej stworzonej przez przodków Słowian między 1900 a 1100 rokiem p.n.e. Jedno z największych stanowisk archeologicznych pośród odkrywanych od centralnej Polski po zachodnią Ukrainę i Białoruś w Trzcinieckim Kręgu Kulturowym. Wyselekcjonowane próbki z Niewiadomej przekazano już do laboratorium. Czekają na dokładne datowanie.
Pierogi pani Zosi
Pomysł utworzenia na Cetyni zalewu padł w latach 70. minionego stulecia, ale prace podjęto dopiero w 2002 roku. Choć nie wiadomo jak potoczą się losy Niewiadomej i okolic, jedno jest pewne. Dzień 28 lipca 2013 roku, dzień zalania gotowego już zbiornika, pozostanie w pamięci jako wydarzenie przełomowe w dziejach gminy Sabnie. Otwarte akweny są przecież atutem każdego regionu. A tutejszy zbiornik okalają lasy. Powietrze jest czyste i panuje cisza. Idealne miejsce do wypoczynku. I nie pozbawione turystycznej infrastruktury. W okolicy działa już kilka gospodarstw agroturystycznych, które mają co zaoferować gościom. Wystarczy wspomnieć zagrodę „Pod Czerwonym Dębem” Zofii i Witolda Kalinowskich w Tchórznicy Włościańskiej. Położoną pod ścianą lasu. Pani Zosia, laureatka wielu regionalnych konkursów kulinarnych, chętnie zapoznaje gości z lokalnymi przysmakami i ich recepturami. Zaledwie kilka kilometrów od brzegów zbiornika, w Hołowienkach, działa gospodarstwo ekologiczne „Dąbrówka” Małgorzaty Dąbrowskiej. Naturalnymi atutami są tu także świeże powietrze i spokój. Gospodarze oferują też romantyczne przejażdżki bryczką. A nade wszystko zdrową kuchnię. Z nagrodzona „Perłą” kiełbasą jałowcową oraz pysznymi pierogami podglebiakami. Palce lizać, podziwiać okolicę, żyć i nie umierać!
INFO
Gmina Sabnie: www.sabnie.pl
„Pod Czerwonym Dębem”: www.poddebem.info.pl
„Dąbrówka”: www.dabrowscy.agro.pl
Inne gospodarstwa sieci ekoturystycznej Między Bugiem a Narwią: www.bugnarew.pl
Tekst powstał na podstawie materiałów Kamila Waszczuka latem 2013 roku.
Paweł Wroński 
0 komentarzy dotyczących “Polska / Mazowsze, Niewiadoma – rzecz wiadoma”