Polska / Górny Śląsk – do Koszęcina, na „Śląsk”

Koszęcin należy dziś do najciekawszych miejsc na turystycznej mapie Polski. Nie tylko z racji architektonicznych walorów otoczonego rozległym parkiem pałacu. Ale dlatego, że gospodarz kompleksu – znany w kraju i na świecie Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny, prowadzi właśnie tam otwartą dla szerokiej publiczności działalność.

„Śląsk” znany jest od ponad pół wieku. Od 1953 roku prezentuje w kraju i na świecie polski folklor – śpiew, taniec, stroje, muzykę ludową, sakralną i dawną. Ma także w repertuarze barwne inscenizacje dawnych obyczajów i obrzędów, których nie kultywują już mieszkańcy polskiej wsi. Artystyczne występy zespołu obejrzało jak dotąd ponad 25 milionów widzów. W Polsce i w 44 innych krajach, na wszystkich kontynentach. Sukcesy przyniosły „Śląskowi” zasłużone, choć nieoficjalne miano „ambasadora polskiej kultury”. Powołanie w 2005 roku Śląskiego Centrum Edukacji Regionalnej w siedzibie zespołu – w pałacu w Koszęcinie, otworzyło nowy rozdział działalności. W odnowionym dzięki unijnym funduszom kompleksie pałacowo-parkowym, członkowie zespołu prowadzą dziś artystyczne warsztaty dla dzieci, młodzieży i dorosłych, dla amatorów i profesjonalistów. Koszęcin stał się sceną Międzynarodowych Przeglądów Muzyki i Pieśni im. Stanisława Hadyny oraz Przeglądów Piosenki Dziecięcej „Śląskie Śpiewanie”. Pod egidą centrum rozkwitło wydawnictwo i kręcone są filmy poświęcone kulturze ludowej Śląska oraz innych polskich regionów oraz dokumentujące artystyczne dokonania zespołu. Pałacowe pomieszczenia użyczane są także na konferencje i szkolenia.

Koszęcińskie imprezy
Najszerzej bodaj adresowaną imprezą jest Śląski Ogród Sztuk, czyli cykl artystycznych spotkań z muzyką, teatrem, tańcem i śpiewem, który trwa od maja do października.

Zgoła odmienny charakter ma Cietrzewisko. Doroczny turniej drwali jest kluczowym wydarzeniem rodzinnego pikniku łowiecko-leśnego. Zainspirowany został jednym z zajęć nieodłącznie przecież związanych z historią naszego kraju, pokrytego niegdyś rozległymi puszczami, współcześnie jeszcze zalesionego w 30 niemal procentach. W ramach turnieju rozgrywane są cztery konkurencje: okrzesywanie pni, przerzynka kłód, przerzynka precyzyjna oraz łupanie drewna. Zmagania ze ściętym drzewem o sportowym odcieniu stanowią świetną zabawę dla widzów w każdym wieku. By stać się ich świadkiem wystarczy zawitać do Koszęcina w końcu lipca.

Profesjonalny natomiast charakter mają wykłady i zajęcia Letniej Szkoły Artystycznej. Do udziału w nich organizatorzy zapraszają chętnych z kraju i zza granicy, szczególnie osoby, które pragną doskonalić swój warsztat taneczny lub muzyczny, jak również te, które pragną wstąpić na profesjonalną drogę w tych dziedzinach sztuki. „Szkoła” służy także wyławianiu talentów do pracy w zespole. Program Letniej Szkoły artystycznej obejmuje taniec ludowy i współczesny oraz dwutygodniowe plenery malarskie. Zajęcia są intensywne i wraz z posiłkami wypełniają uczestnikom czas od 8.30 do 19.30. W tym roku, podczas 10-dniowego turnusu lipcowego polskie tańce ludowe i narodowe poznawało 36 osób, w tym Amerykanie, Francuzi, Holendrzy i Włosi, ćwicząc tańce narodowe, spiskie, podlaskie, łowickie oraz z Warmii i Mazur. W sierpniowych zajęciach Letniej Szkoły Artystycznej uczestniczą zespoły: „Polanie” z Kanady, „Rytmy Planety” z Brzegu Dolnego, „Kropelka” z Katowic oraz grupa „TESS” z Tarnowskich Gór – łącznie 78 osób, które będą się doskonalić poznając tańce narodowe, śląskie, cieszyńskie, sądeckie oraz arkana tańca klasycznego. Efekty pracy pedagogów i uczestników mogą podziwiać wszyscy, którzy zawitają do Sali Widowiskowej koszęcińskiego pałacu podczas finałowych spektakli – wstęp gratis. Prace plastyczne prezentowane są w formie wystaw.

Genius Locci
Kilka słów wypada poświęcić samemu Koszęcinowi, zwłaszcza pałacowi i parkowi, gdyż magia miejsca jest ogromnym atutem wszelkich podejmowanych tutaj przedsięwzięć. Koszęcin leży w rejonie Tarnowskich Gór. Nazwa osady pojawiła się już w 1275 roku opatrzona wzmianką, iż jest okrążona błotnymi stawami i bagnami porośniętymi wikliną. Wikliniarstwo było przez stulecia jednym z podstawowych zajęć mieszkańców. Majątek przechodziły z rąk do rąk, by na początku XIX wieku stać się własnością niemieckiej rodziny książęcej Hohenlohe-Ingelfingen, która oprócz dóbr ziemskich posiadała w okolicy kopalnie i huty. Niemieccy właściciele wznieśli dla siebie rezydencję w neoklasycznym stylu w 1829 roku. Zgodnie z ówczesną modą, potężny trójskrzydłowy pałac otoczyli rozległym angielskim ogrodem, wykorzystując naturalne walory krajobrazu. Wiele z szumiących w pałacowym parku drzew uznano współcześnie za pomniki przyrody. Szumią tutaj lipy drobnolistne, kasztanowce, klony i buki zwyczajne, jawory, jesiony wyniosłe i dęby szypułkowe. Jest też kilka drzew egzotycznych: sosna wejmutka, kanadyjska i czarna, choina kanadyjska, platan klonolistny i jesion amerykański. W zachodniej części parku połyskuje romantycznymi tonami tafla wodnego oczka.

W pałacu zachowały się XIX-wieczne malowidła ścienne i niektóre elementy wystroju sal, zwłaszcza w Balowej i Kominkowej. W Sali Zielonej Zwraca uwagę empirowy piec kaflowy, a w należącej do kompleksu kaplicy nagrobne epitafia. Kaplica, wyremontowana w 2001 roku służy dziś jako kameralna sala koncertowa. Dla potrzeb artystycznych wykorzystano także dawną przypałacową ujeżdżalnię, przekształcając ją w Pawilon im. Elwiry Kamińskiej, wybitnego choreografa i pedagoga, współtwórczyni Zespołu „Śląsk”. Zaś dawny budynek folwarczny stał się Domem Pracy Twórczej. Nadano mu imię Adolfa Dygacza – etnografa, muzykologa i zasłużonego dla Śląska folklorysty. We wnętrzach urządzono także Izbę Pamięci Zespołu „Śląsk”, w której oprócz pamiątek z licznych tourne można podziwiać kolekcję śląskich strojów ludowych.

Trzeba pamiętać, że pałac w Koszęcinie należy do największych neoklasycznych budowli w Polsce. Spośród jego skrzydeł najpiękniejsze jest zachodnie, które mieści Salę Balową i otwiera się widokowym tarasem na park. Na dziedzińcu przed pałacem odsłonięto w 2006 roku pomnik założyciela „Śląska”, prof. Stanisława Hadyny. Popularnie nazywa się go Ławeczką profesorską, ponieważ założyciel i wieloletni dyrektor wita gości, siedząc na ławeczce parkowej. Pyka fajeczkę, a w rękach trzyma nuty pieśni „Helokanie”.

INFO
Koszęcin leży na północ od Tarnowskich Gór. Dojazd – 30 km przez Strzybnicę i Tworóg.
Informacje o  Zespole „Śląsk”, pałacu w Koszęcinie i organizowanych tam imprezach: www.zespolslask.pl

Tekst był publikowany na łamach magazynu „Świat. Podróże. Kultura.” (2011).