Włochy / Sycylia – symbole, duch i stereotypy

Wciąż czynny wulkan Etna, Dolina Świątyń w Agrigento i ricotta, czyli twarożek z owczego mleka. Trzy symbole gorącej wyspy, z którą kojarzymy także mafię (tej kwestii nie da się rozpatrywać w czarno-białych kategoriach) oraz książkę „Lampart” Giuseppego Tomasiego di Lampedusa i stworzony na jej podstawie film z lat 60. XX w. (tyt. oryginału „Il Gattopardo”).

Etna wygląda jak… ricotta – mówią Sycylijczycy. Dymi i wyrzuca z wieńczących ją kraterów przesycone siarką opary. W ostatnich latach, w centralnej części masywu ukształtował się nowy, najaktywniejszy obecnie krater – Bocca nuova. Po każdej erupcji przybywa mu wysokości, i spotkałem się z opiniami, że wkrótce to on będzie górować w masywie Mongibello – Pięknej góry, jak Sycylijczycy z arabska nazywają Etnę. Ostatnia erupcja przed moim kwietniowym pobytem, miała miejsce 2 stycznia 2015.

Valle dei Templi – Dolina świątyń w Agrigento. Wystawione po południowej stronie, widoczne z morza były dla podpływających do wyspy i portu manifestacją siły i potęgi Agrigento. Kuszące bogactwami antyczne miasto zdobywali Rzymianie, Kartagińczycy, Normanowie i Arabowie. Wpływy ich kultur nakładały się na siebie kreując ducha i oblicze współczesnej Sycylii.

Ricotta – powstaje w podobny sposób jak owcze sery karpackich górali. Proces fermentacji pobudza się podnosząc temperaturę mieszanego cały czas mleka (ważne aby robić to w jednym kierunku), do poziomu 80 st.C oraz dodając odrobinę mleka krowiego. Nie odcedzając serwatki ricottę je się na ciepło, mocząc w niej chleb – ‚ncannistrata, czyli formaggio pecorino fresco. To co pozostaje po odcedzeniu serwatki, jest – podobnie jak nasz bundz – prefabrykatem do tworzenia coraz bardziej twardych i wyrazistych w smaku serów: tuma, caciotta, pecorino vecchio stagionato, Aby spróbować takiej ricotty trzeba odwiedzić interior, niemal nieznane turystom miejsca. Miasteczka takie jak Racalmuto, Naro, Palma di Montechiaro, czy Suttera, w których duch Sycylii wolny jest jeszcze od komercjalizacji, jakiej ulegają nieuchronnie nadmorskie kurorty oraz sycylijskie metropolie, Palermo i Katania. Do ilustracji tego wątku dołączę jeszcze amatorski film z Centro Maneggio San Benedetto, nakręcony przez Nuccio Vullo – tarantella w polsko-sycylijskim wykonaniu 🙂

Sycylia, Vinzenzo w akcji, fot. Paweł Wroński

Widok na katedrę w Favarze z tarasu jednego z budynków Farm Cultural Park, fot. Paweł Wroński

Na koniec stereotyp – Mafia. Nie wiadomo kiedy się narodziła, wiadomo jednak, że była przejawem miejscowej kultury – swoistego podejścia do honoru i lojalności. Że – wbrew oficjalnej włoskiej historiografii – pozostający w jej strukturach Sycylijczycy wcale nie wspierali Garibaldiego w dziele zjednoczenia Włoch (Risorgimento), ale przeciwnie – walczyli przeciw niemu, dążąc do niezależności wyspy. A wreszcie to, że rozwój cosa nostra w Ameryce doprowadził do rzezi starych szefów – cappi na wyspie, bo nie chcieli zgodzić się na handel narkotykami. Mafia sycylijska stała się faktem historycznym, a postawy związanych z nią ludzi spolaryzowały się. W kierunku zorganizowanej przestępczości o wymiarze międzynarodowym lub hołdowaniu tradycyjnym wartościom i współpracy z władzami.