Bazylikę wzniesioną w czasach bizantyńskich na Istrii w nadmorskim Poreču (wł. Parenzo), zdobią po mistrzowsku skomponowane mozaiki. Kunsztem wykonania niewiele ustępują tym z Rawenny, a Archanioł Gabriel ze sceny Zwiastowania, uchodzi nawet za najpiękniejszego na świecie.
Z bazyliką związane są baptysterium i pałac biskupi. Kompleks wpisany na listę UNESCO, powstał gdy na diecezjalnym stolcu zasiadał Eufrazjusz, i dlatego o świątyni mówi się Eufrazijeva bazilika, choć jest pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
Kompleks wzniesiono na miejscu istniejących wcześniej budowli, wykorzystując ich fundamenty i mury, przede wszystkim istniejącej w tym miejscu od dwustu lat trzynawowej świątyni. Znacznie ją jednak rozbudowano, a przede wszystkim ozdobiono mozaikami, które wykonali artyści sprowadzeni ze stolicy Wschodniego Cesarstwa. I chociaż do budowy murów wykorzystano miejscowy materiał, najważniejsze elementy wykonano z marmuru, ściągając cenne bloki znad Morza Marmara. Z rozmachem przeprowadzone przedsięwzięcie budowlane na peryferiach cesarstwa, zaowocowało powstaniem jednego z arcydzieł wczesnobizantyńskiej architektury.
Zachwyt budzą przede wszystkim mozaiki z absydy prezbiterium. Ponad nią Chrystusowi Pantokratorowi towarzyszy 12 apostołów. Zwróceni twarzą do jego tronu tworzą znaną ze wschodniej ikonografii grupę Deesis. Konchę absydy wypełnia mozaika patronki kościoła Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Najświętsza Maria Panna przedstawiona jest dokładnie tak jak, w owym czasie komponowano oficjalne wizerunki cesarzowych z następcami tronów w centralnie umieszczonych medalionach. Towarzyszą jej archaniołowie i kilka innych postaci. Rozmieszczone symetrycznie po obu stronach tronu, zwracają się ku Matce Boskiej. Jest wśród nich pierwszy męczennik za wiarę chrześcijańską, św. Maur (był patronem świątyni istniejącej w Poreču od IV wieku). Przedstawiono też fundatora, biskupa Eufrazjusza. Z makietą świątyni w dłoniach.
Niestety bazylika ucierpiała podczas potężnego trzęsienia ziemi w XV w., więc wiele fragmentów architektonicznych pochodzi z czasów odbudowy. Oryginalne elementy i dzieła sztuki z późniejszych okresów, zgromadzono w części muzealnej obiektu. Z XVI-wiecznej dzwonnicy roztacza się panorama nadmorskiego miasta.
O całym kompleksie budowli, do których należy Bazylika Eufrazjusza, opowiada film UNESCO TV zamieszczony na Youtube 20 maja 2014 roku.
Materiał z cyklu „Europa na weekend”, przygotowanego przy wsparciu Mondial Assistance przez Klub Leniwca w ramach projektu medialno-promocyjnego dla Mercedes-Benz Polska.
Paweł Wroński 
0 komentarzy dotyczących “Archanioł z Poreča – chluba Istrii”