Polska / Mazowsze – warszawski Manhattan

Tak wygląda warszawski Manhattan z tarasu 27. piętra biurowca Millenium Plaza. Żeby spojrzeć z tej perspektywy na miasto, wystarczy odwiedzić Klub „Level27”.

Wśród widocznych budynków, najbardziej rzuca się w oczy Pałac Kultury i Nauki. Podobnie jak w Chicago, nasz pierwszy stołeczny wieżowiec (PKiN), pochodzi z innej epoki niż otaczające go drapacze chmur.

Pałac Kultury i Nauki (PKiN)
Wzniesiony w czasach stalinowskich, w latach 1952–1955, ma charakterystyczną sylwetkę. Dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego zaprojektował Lew Rudniew.

Chociaż PKiN jest przynajmniej o pół wieku młodszy od pierwszych drapaczy chmur z kontynentu amerykańskiego, przypomina je architektonicznie, różniąc się od nich rozległymi przyziemiami. Ich powstanie było możliwe tylko w ustroju socjalistycznym. Inwestor nie musiał się bowiem liczyć z tak istotną zmienną, jak „renta gruntowa”.

Aby Polakom było łatwiej oswoić się z obcą sylwetką, dolne kondygnacje zwieńczono attykami wzorowanymi na… Pałacu Królewskim w Wilanowie. Na to nie zwraca się zazwyczaj uwagi. Zapewne dlatego, że detale architektoniczne PKiN mają monstrualne proporcje. Niemniej jednak, Pałac zawsze podobał się dzieciom, bo ich percepcji nie obciążały negatywne skojarzenia. Obcokrajowców ciekawił, bo podobnych jest na świecie tylko 7, i wszystkie znajdują się w Moskwie. Wśród Polaków, głównie starszych generacji, Pałac budził tak ogromne emocje, że domagali się nawet by go zburzyć.

Z okazji obchodów milenijnych na wieży umieszczono zegar. Jednak idea pojawiła się już na początku lat 90. XX w. Intencją pomysłodawców było oswojenie symbolu radzieckiej dominacji w Polsce. Wydawało się bowiem, że Pałac z zegarową tarczą na wieży zacznie budzić – przynajmniej na poziomie podświadomym – skojarzenia z wieżą ratuszową. Zmiana w percepcji pozwoliłaby przewartościować symbolikę. Zamiast być pomnikiem zniewolenia Polski, PKiN stałby się symbolem miejskości Warszawy. W europejskim kręgu kulturowym, ratusze manifestują samorządność. Gdy jednak prezydent Stanisław Wyganowski próbował przed ćwierćwieczem przekonać do takiego rozwiązania warszawskich radnych, został odsądzony od czci i wiary. Niespełna dekadę później zegar pojawił się jednak na pałacowej wieży. Wprawdzie pod zgoła innym pretekstem, ale – jak wcześniej przewidywano – pomaga w zmianie nastawienia do całej budowli.

W praktyce, PKiN pełni już od dawna rolę ratusza, bo choć mało kto z nas zdaje sobie z tego sprawę, po 1990 roku znalazły w nim miejsce liczne wydziały Urzędu m.st. Warszawy oraz Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego. Pałac jest dziś także jednym z głównych obiektów targowych stolicy. Są w nim baseny, teatry, kino i ogromna sala widowiskowa (Sala Kongresowa). Odbywają się w nim dziesiątki imprez – spektakli teatralnych, konferencji, wystaw, festiwali. Ponadto, mają w nim siedziby firmy i instytucje, prowadzące działalność gospodarczą w najprzeróżniejszych dziedzinach. Jest też chętnie odwiedzany, choćby dla panoramy z widokowej galerii 30. piętra (www.pkin.pl).

---