Wielcy Mogołowie, jak nazywano muzułmańską dynastię o mongolskim rodowodzie, panowali w Indiach w latach 1526–1857, stanowiąc realną potęgę do roku 1707.
Islam należy po dziś dzień do głównych religii na subkontynencie, a w sferze kultury materialnej czasy ich panowania wyznaczają imponujące budowle, z postrzeganym współcześnie jako jeden z głównych symboli Indii, grobowcem Tadż Mahal na czele. Wspaniałe zabytki z okresu mogolskiego są ozdobą Delhi.
Grobowiec Humajuna
Zachwyca lekką, ażurową wręcz ornamentyką pawilonów i geometrycznym planem otaczającego mauzoleum parku. Budowę zainicjowała w 1565 roku wdowa po Humajunie, Hamida Banu Begum. Ukończono ją w 1572 roku. Projekt stworzył architekt perskiego pochodzenia Mirak Mirza Ghiyas. Kompozycja ogrodu jest oparta na zawartej w Koranie wizji Raju. Całe założenie ma cztery główne, symetrycznie rozłożone części. Kanały dzielą je wtórnie, łącznie na 36 pól. Mauzoleum wznosi się na specjalnej platformie, wyniesionej 7 m ponad otoczenie. Budynek zwieńczony marmurową kopułą zbudowano z czerwonego piaskowca, sam grobowiec z żółtego i czarnego marmuru. Otoczona rozległym parkiem budowla wydaje się niewielka. Ma jednak aż 47 m wysokości, zaś jej skrzydła rozciągają się na 91 m. Finezyjna architektura mauzoleum zanspirowała twórców o niemal sto lat późniejszego Tadż Mahal (www.humayunstomb.com).
Czerwony Fort
Dziś jest oddalony od koryta rzeki Jamuny około kilometra. Jednak w czasach świetności budowli, rzeka płynęła tuż pod murami, pełniąc w praktyce rolę fosy. Jej mury mają 2,5 km długości, a ich wysokość waha się od 16 m od strony rzeki, podnosząc się do 33 m od strony miasta. Czerwony Fort był pierwszą siedzibą Szahdżahana. Teraz wpisany jest na listę UNESCO. Nazwa pochodzi od koloru murów wzniesionych z czerwonego piaskowca (www.redfortdelhi.co.in).
Wielki Meczet
Nazywany bywa Piątkowym, ponieważ zgodnie z koranicznym nakazem, wyznawcy Allacha są zobowiązani poświęcić ten dzień na wspólne modły. Wielki Meczet jest największą muzułmańską świątynią w Indiach. Dwa smukłe minarety sięgają 41 m wysokości, a na dziedzińcu może się jednocześnie modlić 25 tys. osób. Także tutaj, do budowy użyto czerwonego piaskowca oraz kontrastujących ze sobą marmurów białego i czarnego. Wielki Meczet powstał za panowania Szahdżahana, w latach 1654-1658 (www.culturalindia.net).
Dynastia Wielkich Mogołów w Indiach
1526-1530 / Babur.
Jego władztwo obejmowało północne obszary subkontynentu.
1530–1556 / Humajun. Uwikłany w walki z konkurentem do tronu Szer Szachem, utracił tron w 1540 roku. Pełnię władzy odzyskał przy pomocy perskiej dopiero w 1555 roku.
1556–1605 / Akbar. Skonsolidował państwo i poszerzył jego granice po Afganistan na zachodzie, Zatokę Bengalską na wschodzie oraz północny Dekan na południu. Był najbardziej tolerancyjnym z Wielkich Mogołów. Nie niszczył miejsc kultu innych religii, a nawet wydał dekret, w którym ogłosił: „gdyby jakiś niewierny chciał zbudować kościół albo synagogę, albo świątynię dla jakiegoś bóstwa, albo parsyjską wieżę milczenia, nikt nie może mu w tym przeszkodzić”.
1605–1627 / Dżahangir.
Nosił imię Selim. Przydomek Dżahangir, pod którym przeszedł do historii jest dowodem wpływów perskich w Indiach tamtych czasów; oznacza Władcę Świata. Zany był też pod arabskim przydomkiem Nur ad-Din (Światło Wiary), objął tron po ojcu w wieku lat 13. Przemożny wpływ na rządy w państwie miała więc jego matka. Później zaś ulegał wpływom Mihrunnisy, 20. żony, którą podniósł do godności pierwszej małżonki. Historia ich miłości stała się kanwą pieśni i legend. Dżahangir hojnie wspierał artystów. Spisał też, i własnoręcznie zilustrował, autobiografię.
1627–1658 / Szahdżahan. Przenosząc stolicę z Agry do Delhi, początkowo uczynił swoją rezydencją Czerwony Fort nad Jamuną. Wzniósł Wielki Meczet w Delhi oraz, nieopodal Agry, grobowiec ukochanej małżonki Mumtaz Mahal. Słynny Tadż Mahal z białego marmuru, udekorowany we wnętrzach wplecionymi w ornamenty rubinami. Pogrążony w żałobie po jej śmierci i zaangażowany w budowę mauzoleów-pomników utraconej miłości (dla siebie zapragnął pawilonu z czarnego marmuru), doprowadził do ruiny państwowe finanse, i w 1658 roku syn odsunął go od władzy dożywotnio osadzając w twierdzy w Agrze. Mimo to, okres jego panowania uważany jest za okres największego rozkwitu Indii w okresie panowania dynastii mogolskiej.
1658–1707 / Aurangzeb. Przyłączył istniejące na południu, niezależne wcześniej muzułmańskie państwa Bidźapur i Golkondę.
1707-1837 / 130-letni okres rozkładu państwa Mogołów. Następcy Aurangzeba tracili kolejne terytoria, władając w połowie XVIII wieku jedynie obszarami wokół Delhi, a i te utracili w 1785 roku na rzecz Marathów (władali zachodnimi Indiami, poszerzając wpływy i terytorium w latach 1674-1818), a w 1803 roku Brytyjczyków.
1837–1857 / Bahadur Szah II. Ostatni przedstawiciel dynastii mogolskiej został zdetronizowany po upadku powstania sipajów, największego i krwawo stłumionego antybrytyjskiego zrywu w dziejach kolonialnych Indii.
INFO
Dynastia Mogolska na łamach Encyclopaedia Britannica: www.britannica.com
Delhi (oficjalny portal turystyczny): www.delhitourism.gov.in
