Klasycystyczne arcydzieło w Wilnie

Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Władysława w Wilnie, zwana potocznie Katedrą Wileńską, była świadkiem najważniejszych wydarzeń w dziejach narodów litewskiego i polskiego. Stoi na miejscu kultu pogańskich bogów i chrztu przyjętego przez Mendoga w XIII stuleciu. Dziś nosi klasycystyczny kostium.

Mendog po zaledwie kilku latach wiarę chrześcijańską porzucił i powrócił do kultu starych bogów. Dopiero gdy Jagiełło pojął za żonę Jadwigę, przyjął chrzest i zasiadł na polskim tronie, jego brat Witold powtórnie ochrzcił naród litewski, a w 1419 wybudował gotycką świątynię, w której wraz z małżonką został pochowany.

Opisując chrzest Litwy w 1387 roku, Jan Długosz wspomina, że ugaszono wieczny ogień podtrzymywany przez kapłanów, powycinano w pień święte gaje oraz zabroniono kultu wężów i żmij, pod których postacią Litwini i Żmudzini czcili swe dawne, leśne bóstwa.

Świadek litewskich dziejów
Na początku XVI wieku wzniesiono obok witoldowej świątyni strzelistą dzwonnicę. Ma 57 m wysokości i pełniła funkcje obronne. W następnym stuleciu katedrę przebudowano w stylu barokowym. W 1801 roku po raz ostatni zmieniono wygląd świątyni, nadając jej formę klasycystyczną. Autorem monumentalnego projektu był architekt litewski, Wawrzyniec Gucewicz. Ponad szczytowym frontonem pojawiły się wówczas rzeźby autorstwa Michała Szulca, przedstawiające św. Stanisława, św. Helenę i św. Kazimierza. W okresie międzywojennym odkryto w podziemiach grobowce Jagiellonów i utworzono królewskie mauzoleum.

Dziś odbywają się tutaj zwykłe i uroczyste msze święte, między innymi inaugurujące kadencje kolejnych prezydentów Litwy.

Zimą pod wieżą dzwonnicą na Placu Katedralnym, fot. Paweł Wroński

Szczytowa fasada katedry wileńskiej, fot. Paweł Wroński

Wokół nawy katedry jest 11 kaplic, wśród których wyróżnia się wzorowana na Zygmuntowskiej, Kaplica św. Kazimierza, fot. Paweł Wroński

Stiuki nad relikwiarzem św. Kazimierza, fot. Paweł Wroński

Wnętrze katedry, fot. Paweł Wroński

Elewacja południowa z kolumnadą i ścianą Kaplicy św. Kazimierza oraz wieża dzwonnica, fot. Paweł Wroński

W adwencie, na Placu Katedralnym pojawia się największe wileńskie drzewko świąteczne, fot. Paweł Wroński

Widok na bazylikę i wieżę dzwonnicę, fot. Paweł Wroński

Šv. Kazimieras – Lietuvos Globėjas, czyli św. Kazimierz – patron Litwy
Spośród 11 kaplic otaczających nawę katedry, najcenniejsza ze względu na wystrój i symboliczną wymowę, jest Kaplica św. Kazimierza. Kanonizowany na początku XVII wieku przedstawiciel dynastii Jagiellonów został uznany patronem Litwy i Polski. Wzorowana na Zygmuntowskiej kaplica, jest jednak znacznie od tej z wawelskiej katedry większa. Również relikwiarz nosi cechy monumentalne, waży bowiem pół tony. Kaplica z lat 1623-1636 uchodzi za najwspanialsze dzieło architektury barokowej na Litwie. Jej wnętrze zdobią freski pędzla Michała Anioła Palloniego (polski malarz pochodzenia włoskiego), osiem posrebrzanych posągów królów z dynastii Jagiellonów i wspaniałe dekoracje stiukowe wykonane przez Giovanniego Pietro Pertiego.