Najstarsze budowle na Malcie

Często nazywane są świątyniami, choć na dobrą sprawę nie wiadomo do czego służyły. Ważąc słowa, specjaliści określają je mianem struktur. Megalityczne budowle na Malcie mają blisko 6 tysięcy lat. Póki co, podobne znaleziono jedynie na terenie Turcji, w Anatolii – Göbekli Tepe.

Kompleks na Gozo (fragment widoczny na zdjęciu otwierającym) – Tal-Ġgantija powstał około 3600 lat przed Chrystusem. Zachowały się tam dwie megalityczne struktury, zaliczane do najstarszych wolno stojących budowli na świecie.

Budowle na południowo wschodnim wybrzeżu Malty – Ħaġar Qim i Mnajdra, oddalone od siebie zaledwie 300 m, są nieco młodsze. Okres ich powstania datuje się na przełom IV i III tysiąclecia przed naszą erą. Zajmują niezamieszkałe tereny, łagodnie opadające ku morzu, flankowane od zachodu najwyższymi na wyspie Malta klifami Dingli, a od wschodu klifami, kryjącymi słynną Błękitną Grotę (artykuł poświęcony Blue Grotto: www.pawelwronski.blog).

Na stanowiskach archeologicznych na wyspie Malta dokonano najciekawszych odkryć i znaleziono mnóstwo artefaktów, z których największą sławę zyskała tzw. Maltańska Wenus. Ogromne zaciekawienie wzbudziły też kamiennie bloki zwane menhirami, z których największy waży około 20 ton (monolit o wysokości 3 m i szerokości 6 m). Z rejonu tych prastarych budowli świetnie widać niezamieszkałą wysepkę Filfla ze skalistymi klifami sięgającymi 60 m wysokości (rezerwat i ważne stanowisko ornitologiczne; poświęcony wysepce artykuł: www.pawelwronski.blog).

Megalitycznych zespołów zachowało się więcej na maltańskim archipelagu, większość na głównej wyspie Malcie. Na liście UNESCO znalazły się jeszcze zespoły: Ta’ Ħaġrat usytuowany na peryferiach miasteczka Mġarr (o tamtejszych atrakcjach: www.pawelwronski.blog), Skorba w Żebbiegħ – jednostce administracyjnej gminy Mġarr, a w miejscowości Tarxien struktury pokryte bogatymi rytami i malowidłami.

 

Najlepiej zachowane, a zarazem najstarsze zespoły budowli megalitycznych (w liczbie 5), usytuowane na wyspach Gozo i Malta, wpisano na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

 

Ponadto, jest jeszcze kilka – najprawdopodobniej – świątynnych kompleksów, mniejszych i jak się wydaje młodszych, zachowanych w gorszym stanie, bądź zniszczonych, których nie wpisano na listę UNESCO:
• na wyspie Gozo: Santa Verna w miasteczku Xagħra;
• na wyspie Malta: na polach koło Birżebbuġy – Borġ in-Nadur (zespół dał nazwę epoce w prehistorii archipelagu, mieszczącej się w przedziale czasowym 1500–700 lat p.n.e.), w Buġibbie – dziś na terenie, należącym do luksusowego hotelu Dolmen (www.dolmen.com.mt), w Naxxar – Tal-Qadi, nieopodal Marsaxlokk – zespół Tas-Silġ, na którego ruinach powstawały potem świątynie kolejnych ludów władających Maltą oraz zespół w pobliskim Xrobb l-Għaġin, a ponadto: Xemxija w miejscowości o takiej samej nazwie oraz Kordin w miasteczku Paola, nazywanym współcześnie także Corradino (ruiny prehistorycznych struktur po części zabudowano podczas usuwania zniszczeń z czasów II wojny światowej).

---

Megalityczne zespoły oraz inne obiekty zabytkowe Malty: www.heritagemalta.org

Zwiedzanie zabytkowych kompleksów Malty ułatwia Heritage Malta Multisite Pass (cena 50 euro) – zryczałtowana karta, umożliwiająca wstęp do 25 najcenniejszych obiektów i muzeów oraz kilku pozahistorycznych atrakcji ze zniżką 10% przy zakupie biletów: www.shop.heritagemalta.org