Joannici przybyli na Maltę z Rodos, z łaski cesarza i króla Hiszpanii Karola Habsburga. Rozpoczęli fortyfikowanie całej wyspy, ale ich prace przerwał turecki najazd w 1565 roku. Zdążyli umocnić jedynie Mdinę na wyspie Malcie i Birgu nad zatoką z Wielkim Portem.
Kawalerowie rodyjscy, zwani już wówczas maltańskimi, obronili się przed inwazją, a po odejściu najeźdźców dokończyli prace fortyfikacyjne na wszystkich nadających się do zamieszkania wyspach maltańskiego archipelagu, tj. na Malcie, Gozo i Comino. W 1566 roku położono też na wyspie Malcie kamień węgielny pod budowę miasta, które na cześć ówczesnego, czterdziestego dziewiątego wielkiego mistrza zakonu, Jeana Parisota de La Valette, nazwano Vallettą.
Dziś stolica Malty wraz z sąsiadującymi miastami tworzy ludną aglomerację, obejmującą całą niemal wyspę. W zależności od tego jakie przyjmuje się granice zespołu miejskiego Valletty zamieszkuje go od 205 tys. do 420 tys. osób (druga liczba obrazuje w istocie wielkość populacji całej wyspy Malty, przy czym kraj o powierzchni mniejszej od Warszawy, a zarazem archipelag maltański zamieszkuje łącznie zaledwie 475 tysięcy osób).
Valletta rozciągnięta jest z północnego wschodu na południowy zachód, w głąb wyspy. Od wschodu flankuje ją zatoka zwana Wielkim Portem (z angielska Grand Harbour), a od zachodu zatoka Marsamxett, której część stanowi Zatoka św. Elma. Plan miasta oparty jest na szachownicy ulic, wśród których główne znaczenie ma Triq ir-Repubblika (ulica Republiki).
W wąskich uliczkach Valletty roi się od świętych, kościoły sąsiadują z kamienicami ozdobionymi charakterystycznymi dla całej Malty wykuszami. Na drzwiach są najczęściej zamontowane ozdobne kołatki, a na ścianach plakiety ceramiczne z Madonną lub wizerunkami świętych. Choć większość budowli nosi kostium barokowy, rzuca się także w oczy zaczerpnięte od Anglików upodobanie do neogotyku. Nic dziwnego czasy, gdy Malta należała do korony minęły nieledwie pół wieku temu. Przeszłość związana z dziejami rycerskiego zakonu jest jeszcze wyraźniej widoczna, zwłaszcza w fortecznych urządzeniach (notabene, Fortizza Sant’Anġlu – pierwsza siedziba zakonu joannitów na Malcie, nadal stanowi ich własność: www.pawelwronski.blog). Wycisnęła także piętno na monumentach, pośród których poczesne miejsce zajmują z pewnością pomnik zwycięstwa upamiętniający pokonanie w XVI wieku Turków, Wojenny Dzwon na cyplu zajmowanym przez Fort św. Elma (dziś siedziba muzeum) oraz pomnik wielkiego mistrza, którego nazwisko dało imię maltańskiej stolicy.
Valletta: www.visitmalta.com
Paweł Wroński 
0 komentarzy dotyczących “Il-Belt Valletta i szachownica ulic”