Tutu Aydınoğlu i 96. urodziny Republiki

29 października 1923 roku, sułtański generał i przywódca republikańskiego powstania, Mustafa Kemal Atatürk proklamował Republikę Turecką. Od czasu celebrowania 600-lecia stosunków dyplomatycznych łączących nasze kraje, Ambasada Republiki Tureckiej w RP – w rocznice narodzin Republiki, organizuje uroczyste koncerty na Zamku Królewskim.

Warszawski wieczór z okazji 96. rocznicy proklamowania Republiki Tureckiej uświetniła występem Tutu Aydınoğlu, wybitna pianistka turecka, profesor nadzwyczajny Państwowego Konserwatorium przy Uniwersytecie Stambulskim. Artystka zagrała 10 kompozycji, podkreślających związki kultury tureckiej z europejską. Były wśród nich sułtańskie kompozycje oraz utwory autorstwa związanych z Turcją kompozytorów europejskiego pochodzenia, najczęściej dedykowane współczesnym im sułtanom.

 

Program koncertu

1. Marsz Selamlík, skomponowany przez Irene Cornedinger (1859-1928), która była nadwornym muzykiem sułtańskim, a ten konkretnie utwór zadedykowała 34. sułtanowi Imperium Osmańskiego, Abdülhamidowi II.
2. Grande Paraphrase sur le marche de Giuseppe Dionizetti Franciszka Liszta (1811-1866). Dionizetti był nadwornym muzykiem 31. sułtana Imperium Osmańskiego, Abdülmecida I. Jego kompozycja Marsz Mecidiye, tak się spodobała Lisztowi, który usłyszał ją w Stambule, że sparafrazował utwór i zadedykował ówczesnemu władcy Imperium Osmańskiego.
3. Konstantynopol Isaaca Straussa (1806-1888); ta polka powstała w 1849 roku i także została przez kompozytora zadedykowana Abdülmecidowi I.
4. Marsz Pasza skomponowany przez Idę (Saide) Haním – kompozytorkę o węgiersko-niemieckim rodowodzie, żonę Ömera Paszy, zwycięzcy wojny krymskiej i jednego z czołowych dowódców wojskowych w czasach Abdülmecida I.
5. Mazurek Adriana Coqueta, wykonany po raz pierwszy w stambulskim pałacu Yíldíz, a wydany w Paryżu w 1868 roku pod nazwą Mazurek orientalny, był z kolei dedykowany 32. sułtanowi Imperium Osmańskiego, Abdülazizowi.
6. Marsz upamiętniający zwycięstwo pod Çatalcą skomponowany przez turecką kompozytorkę Fatimę Haním w 1897 roku. Dwór osmański nagrodził ją za to okolicznościowym Medalem Współczucia.
7. Marsz i Mazurek Cosmi Devlata Efendiego (1852-1898), wykształconego w Wiedniu, jednego z pierwszych pianistów i kompozytorów tureckich, tworzących w stylu europejskim.

8. 

   A’la Valse (kompozycja znana także jako Valse Davet – Zaproszenie do walca) autorstwa 32. sułtana Imperium Osmańskiego, Abdülaziza (1830-1876; na zdjęciu obok), który jako pierwszy władca turecki komponował wybitne utwory muzyczne, inspirując się twórczością mistrzów Zachodu. Tej fascynacji uległ po podróży przez kraje europejskie, co uczynił też jako pierwszy w historii władca Imperium Osmańskiego.

9. Polka i Mazurek autorstwa 33. sułtana Imperium Osmańskiego, Murata V (1840-1904), najbardziej znany utwór z jego bogatego dorobku muzycznego.
10. Yíne bir Gülníhal autorstwa Dede Efendiego (1778-1846), jednego z najwybitniejszych kompozytorów Imperium Osmańskiego – pieśń oparta na melodyce walca. Co ciekawe Tutu Aydınoğlu zaprezentowała utwór – po raz pierwszy publicznie, w aranżacji fortepianowej dokonanej przez azerską kompozytorkę Pike Akhundową.
11. Na bis Tutu Aydınoğlu zagrała jeszcze jeden utwór, reprezentujący złoty (XIX) wiek muzyki inspirowanej dorobkiem Zachodu, a tworzonej tak chętnie w Imperium Osmańskim w kręgu sułtańskiego dworu.

Zamieszczam też fragment koncertu – w wykonaniu artystki ze Stambułu „Polka i mazurek” autorstwa sułtana Murata V – najlepiej znany utwór z bogatego dorobku muzycznego władcy, mocno osadzony na fundamencie zachodnioeuropejskich wzorców.

 

Rzecz znamienna, że Atatürk uczynił stolicą Republiki Tureckiej Ankarę, by zerwać nici łączące nowe państwo tureckie z tradycją sułtańską. Jednak to właśnie u schyłku ich władztwa, w XIX stuleciu powstawały utwory muzyczne, łączące tradycje tureckie z kulturą europejską, a więc wyprzedzające otwarcie Turcji na idee Zachodu, co było dziełem (nie tylko zresztą w sferze kultury), dopiero Atatürka w następnym stuleciu, a do czego nawiązują chętnie władze tureckie współcześnie, w epoce Recepa Tayyipa Erdoğana.

---

T.C. Varşova Büyükelçiliği na FB (fanpage Ambasady Republiki Tureckiej w Warszawie): www.facebook.com; strony internetowe poprzez które załatwia się m.in. wizy: www.varsova.be.mfa.gov.tr
Türkiye Cumhuriyeti Varşova Büyükelçiliği (Ambasada Republiki Tureckiej w Warszawie), mieści się przy ul. Rakowieckiej 19. Funkcję Ambasadora pełni pan Tahsin Tunç Üğdül.