Zdekonsekrowane kościoły w Czechach

Odświęcenie, desakralizacja, dekonsekracja… Każdy z tych terminów brzmi poważnie. Chodzi jednak o to, że nieużywane już kościoły, kaplice czy klasztory, nasi południowi sąsiedzi ratują przed popadnięciem w ruinę, przekształcając w obiekty kultury – muzea, sale koncertowe, etc. Kilka takich świątyń jest w Pradze. Podobnymi obiektami szczycą się m.in. miasteczka Chrudim i Šumperk, ale jest takich dawnych obiektów kultu dużo więcej, i – zapewne – będzie ich przybywać, zwłaszcza w miejscowościach, w których znacząco zmniejsza się liczba wiernych.

Jedną z najsłynniejszych zdekonsekrowanych świątyń jest kościół św. Anny Na Starym Mieście w Pradze. Dawniej należał do zakonu templariuszy, następnie do dominikanek. Po zlikwidowaniu klasztoru w roku 1782 w ramach tzw. reform józefińskich, obiekt służył jako drukarnia i magazyn papieru. Obecnie właścicielem dawnego kościoła jest Teatr Narodowy, który za symboliczną opłatą wynajął budynek na 99 lat Fundacji Dagmar i Václava Havlów Vize 97. Kościół stał się międzynarodowym centrum duchowym, miejscem spotkań, wykładów, koncertów, przedstawień, wystaw, happeningów i medytacji.

Podobny los podzielił staromiejski kościół św. Szymona i Judy, piękna barokowa budowla, w której na organach grali między innymi Wolfgang Amadeus Mozart czy Joseph Haydn. Kościół początkowo był częścią szpitala Na Františku, dziś znajduje się pod opieką Orkiestry Symfonicznej Miasta Stołecznego Pragi i wykorzystywany jest jako sala koncertowa.

Barwne dzieje ma za sobą obecne Czeskie Muzeum Muzyki, które mieści się w dawnym kościele barokowym św. Marii Magdaleny na praskiej Małej Stranie. Zanim powstało tu muzeum, kościół służył jako magazyn i biura, mieścił się tu urząd pocztowy, szpital wojskowy, koszary, archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a nawet miała powstać cukrownia. Funkcję sali koncertowej pełni także kolejny kościół na Małej Stranie – św. Wawrzyńca. W kościele św. Rocha na terenie Klasztoru Strahovskiego znajdziemy galerię Miro.

Do najważniejszych zabytków północnych Moraw należy klasztor dominikanów z barokowym kościołem Zwiastowania Marii Panny w Šumperku, założony na początku XIII wieku. W drugiej połowie XVI wieku był kościołem protestanckim, po bitwie pod Białą Górą stał się ponownie kościołem klasztornym. Po wielkim pożarze z roku 1669 został przebudowany w stylu barokowym, od roku 1784 należał do miasta. W drugiej połowie XX wieku kościół stopniowo niszczał, chociaż w 1958 roku został wpisany na listę zabytków kultury. Klasztor stał się siedzibą średniej szkoły medycznej. Na początku lat dziewięćdziesiątych rozpoczęto w kościele intensywne prace remontowe, które zakończyły się w roku 2005. Obecnie kościół został zdekonsekrowany, odbywają się tu znaczące imprezy kulturalne, koncerty i inne uroczystości.

Architekci i konserwatorzy zabytków uważają, że niewykorzystywanych kościołów i kaplic będzie przybywać, zwłaszcza w miejscowościach, z coraz mniejszą liczbą wiernych. Niektóre budowle niszczeją, czasem udaje się przywrócić je do nowego życia. W kościele św. Józefa w centrum Chrudimi powstało Muzeum Rzeźb Barokowych. Centrum Kultury w Jabloncu nad Nisou organizuje imprezy kulturalne w dawnym kościele św. Anny, a Muzeum Novojičínska sprawuje pieczę nad kościołem św. Józefa w Fulneku. Jako sala koncertowa i miejsce ślubów cywilnych służy najstarszy kościół w Pelhřimovie, św. Wita, kościół cmentarny Wniebowzięcia Marii Panny w Horním Maršovie czy kościół św. Wawrzyńca w Klatovych.