Gawrony wymagają naszej szczególnej troski

Pośród krukowatych, które na stałe zlały się już z krajobrazem naszych miast, gawron wyróżnia się wielkością i metalicznie lśniącym, czarnym upierzeniem. Autorzy ostatniej, wydanej w 2020 roku edycji „Czerwonej listy ptaków Polski”, choć wydawałoby się, że jest tak pospolity, wymieniają go obok kilkunastu innych rodzimych gatunków w kategorii ‘narażonych’.

Autorzy tak uzasadniają aktualny status gatunku: „Gawron to średnio liczny i umiarkowanie rozpowszechniony gatunek w kraju – jego wciąż duża populacja nie spełnia kryterium ograniczonego zasięgu czy też kryterium niewielkiej populacji. Jednak dynamiczny spadek liczebności (-57%), odnotowany w okresie trzech pokoleń (15 lat), kwalifikuje go jako gatunek zagrożony (EN) w ramach kryterium redukcji populacji. Ze względu na możliwość zasilania krajowej populacji przez ptaki pochodzące z państw ościennych, kategorię tą obniżono o jeden stopień – i obecnie gawron w kraju jest uznany za gatunek narażony (VU)”.

Rodzinę krukowatych reprezentują w Polsce te gatunki (7), *ta piękna ilustracja pochodzi z Internetu*

Gawron gawronowi nierówny, bowiem jest to gatunek wędrowny. Ptaki przylatują w marcu, a odlatują późną jesienią – w październiku lub listopadzie. Szacuje się, że z rodzimej populacji tylko około 20% ptaków pozostaje na zimę, reszta emigruje – najczęściej do Czech, Austrii, Szwajcarii, Niemiec czy Francji. Ich miejsce zajmują ptaki przylatujące w październiku i listopadzie z północnego wschodu, które wracają w rodzinne strony wiosną – w marcu i kwietniu. Coraz więcej gawronów powierza przy tym swój los nam – ludziom, bo gniazdują coraz chętniej w miastach i to dużych, poszukując pożywienia.

Autorzy listy, opisując zagrożenia jakim podlega gatunek, wymieniają na pierwszym miejscu konflikt z człowiekiem: „Gawron uznawany jest za gatunek konfliktowy w miejscach gniazdowania w sąsiedztwie człowieka ze względu na powodowanie hałasu i zanieczyszczeń otoczenia odchodami. W miejscach takich dochodzi do zrzucania gniazd, płoszenia ptaków oraz wycinania i przycinania drzew w celu ograniczenia dostępności miejsc lęgowych. Jako żerowiska gawrony preferują w okresie lęgowym łąki i pastwiska oraz kiełkujące zboża ozime, natomiast unikają upraw okopowych (…). Zmniejszanie areału łąk i pastwisk w związku z intensyfikacją rolnictwa może wpływać na pogorszenie ich warunków pokarmowych. Prognozuje się również stopniowe wycofywanie gatunku z południowej i środkowej części zasięgu z powodu zmian klimatycznych.”.

Z aktualnej edycji „Czerwonej listy ptaków Polski” wynika, że w ciągu ostatnich 200 lat w Polsce wymarło 16 gatunków ptaków. Są to: szlachar strepet, drop, kulon, siewka złota, biegus zmienny, bekasik, mewa mała, nur czarnoszyi, czapla purpurowa, orzełek, pustułeczka, kobczyk, dzierzba rudogłowa, nagórnik oraz krzyżodziób sosnowy (cytat za: www.naukawpolsce.pap.pl).

Jeśli nie zwrócimy bacznej uwagi na gawrony (i inne zagrożone ptaki), być może wkrótce podzielą los wyżej wymienionych 16 gatunków. Smutne to…