Pierwszy raz grafiki Andrzeja Kurkowskiego zobaczyłem w introligatorni. Spodobały mi się motywy z jego prac, zwłaszcza te inspirowane krajobrazem i architekturą Podtatrza.
Jeszcze w styczniu b.r., w Galerii Fundacji Skarbnica Sztuki w Warszawie będzie można obejrzeć ich więcej.
Prace Andrzeja Kurkowskiego w punkcie oprawy obrazów, fot. Paweł Wronski
Wernisaż Wystawy grafiki i rysunku Andrzeja Kurkowskiego odbędzie się 24 stycznia 2019 w Galerii Fundacji przy ul. Działdowskiej w Warszawie, a wystawę – po telefonicznym umówieniu się – będzie można oglądać do 14 lutego 2019. Będą nie tylko te, o których wspomniałem, ale również prace nawiązujące do „Skrzypka na dachu” i „Don Kichota”, wizerunki świętych oraz pejzaże, m.in. Wilna i okolic. Z magazynów Fundacji, wyboru dzieł artysty dokonała kustosz wystawy, Agnieszka Stróżyk.
Andrzej Kurkowski – Zbójnicy, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – pejzaż, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – kolegiata, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – Stafan Batory, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – szkic, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – przy małej wiejskiej kapliczce, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – Don Kichot, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – pejzaż, fot. Paweł Wroński
Andrzej Kurkowski – urodzony w Częstochowie w 1927 roku malarz i grafik, większość życia spędził w Warszawie, gdzie mieszkał i zmarł w 1994 roku. Był absolwentem krakowskiej ASP, na której studiował w latach 1949-1954 oraz jej warszawskiego odpowiednika, gdzie kontynuował studia w latach 1955-1958. Zajmował się malarstwem sztalugowym, rysunkiem i grafiką książkową. Zilustrował, m.in. „Opowieść o starej karaweli” Ewy Szelburg-Zarembiny, „Skazanego na Wielkość” Marceliny Grabowskiej, : „St. Ivesa, czyli Przygody francuskiego jeńca w Anglii” Roberta Louisa Stevensona, „Eugeniusza Oniegina” i „Damę Pikową” Aleksandra Puszkina oraz dzieła Bertolda Brechta.
Aleja Chińska ze stylowymi pawilonami i oświetlona lampionami zdobi najpiękniejszy park Warszawy od 2014 roku. Jej powstanie nawiązuje do dziejów stosunków polsko-chińskich w wieloraki sposób.
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Koncepcja współczesnego Ogrodu Chińskiego opracowana została przez prof. Edwarda Bartmana i architekta Pawła Bartmana we współpracy z chińskimi architektami z Muzeum Księcia Gonga w Pekinie. Nowy Ogród Chiński otwarty został w 2014 roku jako część Ogrodu Królewskiego, by przypominać XVIII-wieczną modę na „chinoiserie”. W opinii dr. Andrzeja Michałowskiego, odpowiada on cechom „chinoiserie” i charakterowi czasów Stanisława Augusta. Pawilon Chiński, symbolizujący pierwiastek męski, i ażurowa Altana Chińska, symbolizująca kobiecość, połączone zostały kamiennym mostkiem, który – jak podkreśla znawca architektury chińskiej, prof. Wang Hongbo – stanowi nawiązanie do drogi mlecznej.
Współczesna Aleja Chińska w Łazienkach jest przejawem fali mody na chińszczyznę, jaka od paru dekad przelewa się przez współczesną Europę. Moda, określana francuskim mianem chinoiserie, napłynęła na Stary Kontynent w latach 80. XVIII wieku. Jej echa dotarły do Polski w okresie rozbiorów, zachwycając Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król, esteta i mecenas sztuki, sięgnął skwapliwie do egzotycznego kanonu piękna, wprowadzając do ukochanego parku dalekowschodnie elementy. Dawną drogę łączącą Zamek Ujazdowski z Pałacem w Wilanowie nazwał Aleją Chińską, a w 1784 roku, pod wpływem angielskiej szkoły ogrodniczej, na jej skrzyżowaniu z Promenadą Królewską w Parku Łazienkowskim kazał wznieść z kamieni i drewna Most Chiński. Ślady po nim odkryli archeologowie w 2012 roku. Już dawniej jednak wiedziano jak wyglądał, gdyż w kolekcji UW zachowały się przedstawiające go ryciny, a w petersburskim Ermitażu olejne płótno, ukazujące Most i Aleję. Nieopodal mostu, zaaranżowano na zlecenie króla Ogród Chiński, który nie przetrwał do naszych czasów. Zachowany na terenie parku odcinek Alei Chińskiej liczący 1200 m długości jest jedyną pozostałością królewskiego przedsięwzięcia.
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Drugi fakt jest niemal zupełnie nieznany, choć dotyczy czasów współczesnych, konkretnie epoki PRL. Związany z polityką, wykracza daleko poza wymiar estetyczny. Trzeba pamiętać, że na kontakty bilateralne po II wojnie światowej rzucały cień ideologiczne względy. PRL i ChRL były krajami bloku komunistycznego, ale ich relacje wymykały się bacznej kontroli ZSRR, oba bowiem kraje zbliżała chęć zachowania suwerenności. Ba, w 1956 roku Chiny zdecydowanie przeciwstawiły się planom radzieckiej interwencji zbrojnej w Polsce. Wizyta premiera Zhou Enlaia w Warszawie w styczniu 1957 roku była manifestacją przyjaźni pomiędzy rządami obu krajów. Z braku informacji, świadomość tych zdarzeń była w społeczeństwie znikoma. W latach 50. XX wieku Chiny popierały polskie inicjatywy rozbrojeniowe składane na forum ONZ. Kiedy zaś w 1955 roku w Chinach i USA pojawiła się wola rozmów, to właśnie strona polska stworzyła dyskretnie dogodne warunki do ich tajnego prowadzenia.
Pałac Myślewicki, to tutaj, w czasach zimnej wojny” toczyły się tzw.”nieme rozmowy” prowadzone przez dyplomatów chińskich z amerykańskimi, fot. Paweł Wroński
Ze względów ideologicznych nie można było tego przeprowadzić inaczej. Trudne rokowania, przerywane w okresach napięć między stronami, ciągnęły się do 1972 roku. Miejscem spotkań – odbyło się ich 136 – dyplomatów chińskich z amerykańskimi był Pałac Myślewicki w Łazienkach. Prowadzone rozmowy przeszły do historii pod nazwą niemych, ponieważ w obawie przed podsłuchem porozumiewano się, zapisując pytania i odpowiedzi na kartkach.
Usytuowanie Nowego Ogrodu Chińskiego – plan ze strony Muzeum Pałacu i Parku w Łazienkach Królewskich
Polityczne i ekonomiczne kulisy rewitalizacji Alei Chińskiej w Łazienkach
W październiku 2010 roku przedstawiciele Fundacji Sinopol poznali historię Alei Chińskiej, a dowiedziawszy się o planach wymiany nawierzchni parkowych alejek, zainicjowali projekt rewitalizacji, którego realizacja stała się możliwa dzięki dobrej chińsko-polskiej współpracy. Ideę wsparli zarówno ówczesny dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie, jak i ambasadorowie obu krajów. Ambasador ChRL w Polsce dołożył przy tym starań, żeby zainteresować przedsięwzięciem członków chińskich delegacji wysokiego szczebla, które odwiedzały w tym czasie Polskę. W efekcie, w Chinach sprzyjały rewitalizacji tak wysoko postawione osobistości, jak: przewodniczący Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin – Jia Qinglin, przewodniczący komisji ds. zagranicznych Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych – Li Zhaoxing, I wiceprzewodniczący Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych – Wang Zhaoguo, członek komitetu stałego Biura Politycznego Komitetu Centralnego KPCh – He Guoqiang, minister spraw zagranicznych – Yang Jiechi oraz minister obrony narodowej – Liang Guanglie. Okazji do nadania dalszego biegu sprawie dostarczyła zbliżająca się wówczas wizyta prezydenta Bronisława Komorowskiego w Chinach. Prezes Sinopolu nakłonił wówczas do współpracy firmy zaangażowane w wymianę handlową między obu krajami: ze strony polskiej – KGHM Polską Miedź, z chińskiej – China Minmetals Corporation. Opracowany przez Sinopol budżet przedsięwzięcia sięgnął 5 mln złotych.
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Ogród Chiński w Łazienkach Królewskich, fot. Paweł Wroński
Łazienki Królewskie zajmują powierzchnię 76 ha. Ścieżki od głównej bramy w Alejach Ujazdowskich prowadzą do pomnika Fryderyka Chopina. Z tego powodu, odwiedzający Warszawę Chińczycy, nazywają Łazienki „Parkiem Chopina”.
Letni koncert chopinowski w Łazienkach, fot. Paweł Wroński
Aleja Chińska i Ogród Chiński w Łazienkach stanowią dziś barwną scenerię sesji fotograficznych dla nowożeńców, barwny cel wieczornych spacerów, a także przedmiot studiów dla słuchaczy takich kierunków jak architektura czy sinologia. To miejsce faktycznej chińsko-polskiej wymiany kulturowej.
Ilustracje Józefa Wilkonia fascynują mnie niepowtarzalnym wyczuciem i wrażliwością. Niezwykłe wydaje mi się także to, że uczucia jakimi emanują ludzie i zwierzęta z jego rysunków, wydobywane są tak prostymi z pozoru, chwytami. Talent niebywały.
Święty Mikołaj Józefa Wilkonia, fot. Paweł Wroński
Tym razem, tematyka wybranych na wystawę „Wilkoniowa kolęda” ilustracji, kręci się – zgodnie z tytułem wydarzenia – wokół tematów związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.
Rysunki przenoszą nas do Jerozolimy sprzed dwóch tysiącleci, nie brakuje też europejskich, zimowych klimatów, stajenki, z której bije cudowne światło, wędrujących przez śnieg owiec, czy Świętego Mikołaja, którego z naiwną ciekawością, nierzadko też niecierpliwością oczekują dzieci.
Koncert w Służewskim Domu Kultury, jaki na wernisażu „Wilkoniowej kolędy” dał Joszko Broda, był fascynującą podróżą przez magiczne kręgi fascynacji muzyka, zwłaszcza obejmujące okołoświąteczne obyczaje kultywowane w rodzinnej Istebnej, wioski z polsko-morawskiego pogranicza w Beskidzie Śląskim. W fantastyczny, choć może trudny do wytłumaczenia sposób, światy wilkoniowych ilustracji i brodowej muzyki, doskonale ze sobą współbrzmiały.
Joszko Broda
(polski muzyk multiinstrumentalista, producent muzyczny i kompozytor) Urodził się w 1972 roku, w Istebnej, wsi położonej w Beskidzie Śląskim. Od najmłodszych lat, podpatrując mistrzów muzyki źródłowej: ojca – muzyka Józefa Brodę, a także grającego na instrumentach beskidzkich Jana Sikorę „Gajdosza”, zdobywał niepowtarzalny warsztat gry na instrumentach ludowych (m.in. drumli, okarynie, fujarach – postnej, sałaskiej, pięciootworowej, sześciootworowej, rogach, trąbicie, skrzypcach, gajdach beskidzkich, kozie podhalańskiej, a także na tak niezwykłych, jak liść, słomka i trzcina). Już w wieku czterech lat zaczął u boku ojca koncertować w Polsce i za granicą. Dziś trudno zliczyć zagrane przez Joszka koncerty, odbyte tournée, współtworzone projekty i zespoły, przeprowadzone warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży, wydane płyty, zdobyte nagrody. Swój sukces artystyczny Joszko zawdzięcza nie tylko talentowi muzycznemu i ogromnemu wysiłkowi włożonemu w doskonalenie swoich zdolności, ale przede wszystkim swojemu pochodzeniu, kulturze, w której się wychował. Muzyka źródłowa, która powstała w kręgu kulturowym Karpat, stanowi naturalne i wciąż bijące źródło inspiracji Joszka Brody.
Cytowany biogram zaczerpnąłem ze strony internetowej artysty
Joszko Broda z dziećmi – koncert na wernisażu wystawy ilustracji książkowych Józefa Wilkonia zatytułowanej „Wilkoniowa kolęda” (10 stycznia 2019, w Służewskim Domu Kultury), fot. Paweł Wroński
Józef Wilkoń (ur. 12 lutego 1930 w Bogucicach k. Wieliczki) – ilustrator, malarz, rzeźbiarz, twórca plakatów i scenografii teatralnych. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom 1955) oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom 1954). Zilustrował ponad 200 książek dla dzieci i dorosłych w kraju i za granicą, m.in. „Pan Tadeusz”, „Don Kichote”, „Księga Dżungli”. Jest także autorem książek dla dzieci (m.in. „Kici kici miau”, „Psie życie”, „Wróbel na kuble”. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień m.in. Deutsche Jugendliteraturpreis (1964), Nagrodę Państwową za Twórczość dla Dzieci (1974) oraz Nagrodę Ministra Kultury za całokształt Twórczości (2005). W roku 2010 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz otrzymał Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej. Wystawiał w wielu galeriach i muzeach świata. Od Centrum Pompidou (1989) poprzez Narodową Galerię Zachęta (2006, wystawa ta cieszyła się rekordową frekwencją), po Japonię i Koreę Południową. Jego prace znajdują się w licznych muzeach m. in. Muzeum Ilustracji w Moulin, we Francji, w Museum Ilustracji w Oshima, Azumino, Koruisaua w Japonii a także w Muzeum Literatury i Bibliotece Narodowej w Warszawie. Dzieła Józefa Wilkonia posiadają w swoich kolekcjach, galerie i kolekcjonerzy z pięciu kontynentów. Ostatnio, znaczący zbiór jego prac został nabyty przez Albus Galery z Korei Południowej. W 2014 roku otrzymał nagrodę Pary Prezydenckiej za wybitne osiągnięcia w twórczości dla dzieci i młodzieży. Z okazji jubileuszów 80. i 85. lecia Józef Wilkoń otrzymał Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W roku 2016 został uznany Człowiekiem Roku przez Magazyn Literacki „Książki”.
Biogram artysty jest cytatem ze strony Służewskiego Domu Kultury.
„Wilkoniowa kolęda” – wernisaż wystawy; Józef Wilkoń w towarzystwie szefowej Służewskiego Domu Kultury, Ewy Willmann, fot. Paweł Wroński
Jak wspomina na swoich łamach internetowych, Joszko Brodę fascynują egzotyczne instrumenty, takie jak: gitara, perkusja czy skrzypce, ale również te bardziej standardowe: drumla, fujara sałaśnikowa, trąba sałaska, fujarka postna, okaryna, liść, szofar, róg, ośmiostrunowa kobza czy altówka węgierska. Kilku z nich użył podczas koncertu w SDK. Jak zabrzmiały – posłuchajcie sami. Z tatą zaśpiewało troje z jego dziewięciorga dzieci.
Joszko Broda po koncercie (Służewski Dom Kultury, 10 stycznia 2019), fot. Paweł Wroński
W slajdowisku, które zamieściłem poniżej, jako tło dźwiękowa wykorzystałem tylko utwory instrumentalne, ale w ponad godzinnym programie muzycznym, Joszko Broda przedstawił całą istebniańską wersję kolędników, w których to pochodzie on sam, a teraz także jego dzieci, uczestniczą od lat. Z tym, że to już inna, a do tego dość długa, historia 🙂
Borjomi, to obok wina i chinkali, jeden z rozpoznawanych na całym świecie symboli Gruzji. Tryskające w kurorcie wody zaleca się do picia przy problemach gastrycznych, a do kąpieli, by przeciwdziałać reumatyzmowi, czy chorobom skóry.
Zbawienne właściwości zdrowotne wód Borjomi znali już starożytni. Znalezione przez archeologów rzymskie wanny mogą jednak świadczyć o tym, iż raczej się w nich kąpano aniżeli rozkoszowano smakiem wody.
Woda mineralna Borjomi tryska spośród wulkanicznych skał ze źródła na wysokości około 2300 m (bije w rejonie pobliskiego ośrodka sportów zimowych – Bakuriani). Stamtąd transportowana jest rurociągiem do uzdrowiska Borjomi, gdzie się ją butelkuje. Produkcją zajmuje się firma IDS Borjomi Georgia (część koncernu IDS Borjomi International, największego producenta naturalnej wody mineralnej w WNP i krajach Bałtyckich).
Po zejściu starożytnego Rzymu z dziejowej sceny i tureckich najazdach w XVI wieku, powodujących spustoszenie i wyludnienie południowych terenów dzisiejszej Gruzji, wody jak i miejscowość Borjomi uległo zapomnieniu. Dopiero XIX stulecie przyniosło renesans zainteresowania walorami ukrytego wśród gór odcinka doliny rzeki Mtkvari (Kury), bo okolica zachwyciła Wielkiego Księcia Romanowa. W 1842 roku wzniesiono z jego rozkazu pierwszą na terenie Gruzji carską rezydencję, a towarzyszący księciu dworzanie, przyczynili się do wylansowania mody na wypoczynek w Borjomi. Pod koniec XIX stulecia, składem oraz właściwościami wód i mikroklimatu zainteresowali się naukowcy. Wyniki ich badań skłoniły carskich urzędników do przekształcenia miejscowości w uzdrowisko.
W tym domu, ispirowanym co do stylu architektury wzorami alpejskimi, w czasach świetności carskiego uzdrowiska, rezydował Mirza Riza Khan – ambasador Persji w Gruzji, fot. Paweł Wroński
W okresie międzywojennym w następnym stuleciu, rozpoczęto przemysłową eksploatację źródeł i zaczęto rozprowadzać wodę mineralną z Borjomi jako leczniczą. W czasach socjalistycznych kurort przeżywał oblężenie, ale nie rozwijano infrastruktury, więc po upadku ZSRR szybko opustoszał. Teraz szybko się odradza, kusząc parkiem ze źrółami i walorami tryskającej z nich wody. Wody z Borjomi zawierają związki siarki i nasycone są dwutlenkiem węgla. Gospodarze wykorzystują je do kuracji pitnych i kąpieli, a butelkowaną ze źródeł Borjomi, Likani i Waszlowani-Kwibisi eksportują do ponad 30 krajów.
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Borjomi (wrzesień 2018), fot. Paweł Wroński
Kurort leży w przełomie Kury, między pasmami gór Meskheti i Trialeti. Przyrodę regionu chroni się w granicach Parku Narodowego Borjomi-Kharagauli. Borjomi dzieli 160 km od Tbilisi, a 130 km od Kutaisi.
10-dniową wycieczkę po południowo zachodniej ćwiartce Gruzji odbyliśmy Nissanem XTerra, pożyczonym dzięki uprzejmości Zviada Bechvaii z Gudauri Development Agency (www.facebook.com).
To taka nasza ‘nowa świecka tradycja’ – wycieczka w Nowy Rok, gdzieś niedaleko – na bliskie Mazowsze. Na początek 2019 roku odwiedziliśmy z Edytą Czerwiński nad Wisłą.
Jest tam wspaniały, romański w zrębach zespół klasztorny. Jego pierwszych gospodarzy sprowadził biskup płocki Aleksander za panowania Bolesława Krzywoustego w 1124 roku. Upasożony przez mazowieckich Piastów klasztor, jest dziś w rękach salezjanów, którzy w 2023 roku będą obchodzić stulecie obecności w zabytkowym nadwiślańskim kompleksie.
Bazylikę wzniesiono jako dwuwieżowy kościół z kamienia w 1 połowie XII wieku. Została konsekrowana w 1161 roku. Mimo wielu przeróbek w okresie gotyku, renesansu i baroku, kościół zachował charakter romański; w latach 1903-1911 przeprowadzono gruntowną restaurację obiektu.
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Czerwińsk nad Wisłą, fot. Paweł Wroński
Historia kompleksu sięga roku 1155. Papież Hadriana IV zatwierdził budowę klasztoru dla kanoników regularnych (zakonu z benedyktyńskiego pnia). Hojnie obdarowywani przez książąt mazowieckich mnisi stali się wkrótce jednym z najpotężniejszych właścicieli feudalnych w nadwiślańskiej piastowskiej dzielnicy. Klasztor stał się słynny w związku z wydarzeniami w 1410 roku. Zatrzymał się w nim bowiem Jagiełło ciągnąc pod Grunwald, by się pomodlić wraz z wojskiem o powodzenie w wojnie z krzyżakami. Jak wiemy, to jemu Niebiosa sprzyjały. Śladem tych zdarzeń są szlify na romańskim portalu, jakie powstały gdy rycerstwo ostrzyło o nie ostrza mieczy.
Kanonicy regularni żyją zgodnie z Regułą św. Augustyna z Hippony, spisaną u schyłku IV stulecia. Praktykują posłuszeństwo, czystość i życie wspólne bez własności; są otwarci na wszelkie formy pracy w Kościele.
Do Polski kanonicy regularni przybyli na przełomie XI i XII wieku. Powstały wówczas prepozytury m.in. w Trzemesznie, Czerwińsku nad Wisłą, we Wrocławiu – Kościół NMP na Piasku, Żaganiu, Kłodzku, Mstowie, Kaliszu. Trzeba jednak pamiętać, że do 1959 roku nie było jednolitego pod względem struktury zakonu kanoników regularnych; z reguły autorstwa św. Augustyna korzystały różne zgromadzenia.
Kolejnym powodem do chwały jest obraz Matki Boskiej Czerwińskiej uznany w w 1647 roku za cudowny. Przyczynił się do tego król Władysław IV, który modłił się tu wówczas o zdrowie. Odzyskawszy je pozostawił votum z napisem: „Bliski śmierci – otrzymał zdrowie”. Od niemal stu lat maryjnym sanktuarium opiekują się salezjanie. Od czasu do czasu, w scenerii jaką tworzą romańskie w zrębach mury klasztornego zespołu kręcone są filmy, choćby sceny do serialowej adaptacji powieści „Lalka”.
Obraz Matki Boskiej Czerwińskiej namalował Łukasz z Łowicza w 1612 roku na zlecenie kanoników regularnych laterańskich (zgromadzenia działającego formalnie od 1446 roku) – ówczesnych gospodarzy opactwa. Związki kanoników regularnych z kompleksem trwały do 1819 roku, kiedy to w zaborze rosyjskim dokonano kasaty zakonu. Równocześnie odebrano Czerwińskowi prawa miejskie.
Konstytucję majową uchwalił Sejm Wielki 3 maja 1791 roku. A dla uczczenia tego wydarzenia postanowiono wznieść świątynię dziękczynną. Realizacja deklaracji posłów uchwalonej 5 maja, nastąpiła dopiero 11 listopada 2016 roku. Na Nowym Wilanowie uroczyście zainaugurowano wówczas działalność Świątyni Opatrzności Bożej. Dwa lata później, w 100-lecie odzyskania niepodległości, wierni modlili się tam za pomyślność III Rzeczypospolitej.
Od deklaracji do jej realizacji inęło 225 lat! Dziejowe zawieruchy i postęp sprawiły, że w tak długim okresie, „testament” ojców historycznej polskiej konstytucji, nabierał wciąż nowych symbolicznych, w tym patriotycznych i niepodległościowych znaczeń, budząc także nierzadko ostre kontrowersje. Ostatecznie stanęła imponująca rozmachem i symboliką świątynia.
Wnętrze Świątyni Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
Zamierzenie próbowano zrealizować jeszcze u progu epoki rozbiorowej. Dziękczynne votum za Konstytucję miało wtedy nosić nazwę „Świątyni Najwyższej Opatrzności”. A że stali za nim członkowie lóż masońskich pragnęli by było to otwarte dla wszystkich wyznań Rzeczypospolitej miejsce kultu. Pod auspicajmi króla powstało nawet wiele projektów, z których Stanisław August Poniatowski wybrał koncepcję centralnej budowli autorstwa Jakuba Kubickiego. Ba, z udziałem króla i wybitnych osobistości owych czasów wmurowano nawet w 1792 roku kamień wegielny, tam, gdzie dziś rozciągą się sąsiadujący z Łazienkami, Ogród Botaniczny UW. Kielnia i młotek używane podczas tej uroczystości znajdują się dziś w zbiorach Muzeum Czartoryskich w Krakowie. II Rozbiór Polski odsunął w czasie, a III całkowicie zniweczył ambitne plany.
Po odzyskaniu niepodległości, w 1921 roku wolą Sejmu Ustawodawczego powrócono do XVIII-wiecznej idei. Wyznaczono miejsce na Polu Mokotowskim i ogłoszono konkurs, z którego zwycięsko wyszedł projekt cenionego w międzywojniu architekta, Bohdana Pniewskiego. Przygotowanego w 1930 roku w duchu modernistycznym projektu świątyni nie udało się zrealizować bo wybuchła II wojna światowa.
Po raz trzeci do kwestii budowy Świątyni Opatrzności powracali w czasach komunistycznych prymasi August Hlond w 1946, Stefan Wyszyński w 1966 roku i Józef Glemp – po raz pierwszy w 1982 roku, proponując nawet przekształcenie w nią kościoła św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży.
Dopiero starania podjęte w 1989 roku uwieńczone zostały realizacją projektu, przygotowanego przez spółkę architektoniczną Wojciecha i Lecha Szymborskich. Ich koncepcja nawiązuje do idei przyświecających pomysłodawcom (za wyjątkiem ekumenicznego przesłania) oraz do powszechnej w katolickich budowalach skralnych symboliki Nieba i Ziemi. Rzut poziomy sprowadza się do prostych figur geometrycznych: koła – symbolu Nieba i Boga, kwadratu (lub prostokąta) – symbolu Ziemi, oraz krzyża – alegorii Chrystusa, którego duch łączy sacrum z profanum. Na kole i kwadracie opiera się także prototyp świątyni chrześcijańskiej opisany w Apokalipsie św. Jana. Koło i kwadrat na płaszczyźnie, a w przestrzeni sześcian i kula oraz ich wzajemne relacje konstytuują chrześcijańską świątynię. Sześcian nakryty półkulą to alegoria Niebios nad Ziemią.
Jak pisał na łamach „Gazety Wyborczej” Michał Wojtczuk w 2016 roku: „2 maja 1999 r. na terenie przeznaczonym pod budowę świątyni ustawiono i poświęcono krzyż. Trzy lata później wmurowano kamień węgielny. A właściwie trzy kamienie: z pierwszej budowy Świątyni Świętej Opatrzności Bożej z 1792 r., z warszawskiej katedry św. Jana Chrzciciela i z klasztoru w Częstochowie. Szukano jeszcze głazu, który został położony pod budowę świątyni w latach 30. Podobno klęczał na nim Tadeusz Kościuszko, kiedy modlił się przed bitwą pod Racławicami. Nie udało się go odnaleźć.”.
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie (jedna z czterech bram do świątyni – na obłożenie każdej z nich zużyto około tony miedzi, która z czasem pokryje się patyną), fot. Paweł Wroński
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
W otoczeniu Świątyni Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie, fot. Paweł Wroński
Świątynia Opatrzności Bożej na Nowym Wilanowie w Warszawie („Sześcian budowli nakryty półkulą to wizerunek świata, gdzie nad ziemią wznosi się sklepienie niebieskie.”), fot. Paweł Wroński
„Świątynia Świętej Bożej Opatrzności została zaprojektowana na rzucie kwadratu, w który wpisano krzyż grecki (równoramienny) i rotundę (koło) nawy głównej. Nawę główną wytyczają filary ustawione po okręgu i zbiegające się w kopule. Układ pionowych filarów, rytm okien w tamburze rotundy i płaszczu kopuły jest konsekwentnym elementem wyrazu symbolizującym promienie Bożej Opatrzności. Światło wpadające przez zwornik kopuły i nawę główną do sepultorium (miejsce pochówku zasłużonych Polaków) to symbol Ducha Świętego. W bryle Świątyni na zamknięciu ramion krzyża zostały zaprojektowane cztery bramy – portale. Symbolizują one cztery drogi którymi Opatrzność prowadziła Polaków do wolności [Modlitwy, Cierpienia, Oręża i Kultury – przyp. P.W.].”.
Świątynia ma imponujące rozmiary – 75 m wysokości, a jej nawa o kolistej podstawie średnicę 68 m. Konstytuuje ją plan krzyża greckiego (równoramiennego) długości 84 m x 84 m. Posadzka nawy głównej liczy 1742 m² powierzchni, prezbiterium – 437 m². Pokrywają ją płyty z amerykańskiego marmuru Calacatta Lincoln. Pod posadzką natomiast ciągnie się sieć 11 km rur ogrzewania podpodłogowego. Posadzki w kaplicach bocznych wykonano z granitu strzegomskiego. W nawie głównej jest 1500 miejsc siedzących, a całe wnętrze może pomieścić 4 tys. wiernych. Wieść niesie, że koszty przedsięwzięcia przekroczyły 200 mln zł, przekraczając szokujące kwoty, jakie pochłonęło słynące z kiczowatych rozwiązań architektonicznych i dekoracji sanktuarium maryjne w Licheniu. 60 mln zł pochodziło z budżetu państwa (co zresztą wywowływało interpelacje poselskie, w związku z podejrzeniem, że z budżetu dofinansowuje się rzedsięwzięcie religijne, a to sprzeczne byłoby z konstytucją państwa świeckiego), resztę udało się zebrać od prywatnych darczyńców (od ponad 80 tys. osób prywatnych i firm). Jak informuje „Gazeta Wyborcza”, najwięcej ofiarowała firma KGHM, która podarowała 30 ton miedzi na pokrycie kopuły i bram świątyni.
Zważywszy na kształt bryły oglądanej z zewnątrz, krytycy porównują gmach do „wyciskarki do cytryn”. Trzeba jednak przyznać, że żelbetowa konstrukcja wewnątrz sprawia lekkie i subtelne wrażenie. Nawa ma też znakomitą akustykę. Świątynia jest elementem Centrum Opatrzności Bożej, na które składa się także Muzeum Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz usytuowany w podziemiach Panteon Wielkich Polaków – miejsce pochówku wybitnych osobistości (m.in.: ksiądz-poeta Jan Twardowski, Krzysztof Skubiszewski, pierwszy minister spraw zagranicznych III Rzeczypospolitej, Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent RP na uchodźstwie).
Szopka bożonarodzeniowa z 2018 roku w bocznej kaplicy Świątyni Opatrzności Bożej, fot. Paweł Wroński
Po małym szopkowym rajdzie w pierwszy dzień Świąt, byliśmy nieco rozczarowani.
Niespodzianki nie było. U kapucynów, postacie z historii polskiego katolicyzmu kręcą się jak co roku. W katedrze są odwołania patriotyczne. Vis a vis kościoła garnizonowego uwagę dzieci przykuwają żywe baranki. Na Placu Szembeka, pomiędzy mszami, kościół był… zamknięty.
Kreatywna szopka w kościele św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, fot. Paweł Wroński
We wszystkich niemal odwiedzonych przez nas z Edytą świątyniach dominowały plastikowe Chrystusiki.
Trafiliśmy jednak na szopkę, której twórcy błysnęli kreatywnością – w kościele akademickim, czyli u św. Anny. I ta nam się najbardziej podobała. Niewykluczone, że także z powodu ciepłego skojarzenia z Jordankiem, w którym na zajęciach plastycznych z dziećmi szary papier do pakowania służy nader często za podstawowe tworzywo najprzeróżniejszych dekoracji. Grota u św. Anny była zrobiona właśnie z takiego papieru – skromnie, tanio, pomysłowo, efektownie!
Tradycja budowania bożonarodzeniowych szopek narodziła się w średniowieczu. Za inicjatora pierwszej uchodzi św. Franciszek z Asyżu, który w grudniu 1223 roku stworzył w Greccio (we włoskiej prowincji Rieti, w Umbrii) instalację, przedstawiającą wnętrze betlejemskiej stajenki. Jego towarzysze wcielili się w biblijne postacie, towarzyszyły im żywe zwierzęta.
W dzisiejszym Greccio w okresie świątecznym prezentowana jest wystawa szopek bożonarodzeniowych, pochodzących z różnych zakątków Italii. Na miejscu, gdzie w 1223 roku św. Franciszek zainscenizował pierwszą na świecie żywą szopkę bożonarodzeniową, znajduje się klasztor-sanktuarium, przypominający o tym historycznym ‘Betlejem’ (www.franciszkanie.pl).
Szopki szybko zyskały popularność i były naśladowane zarówno w wersji żywej z aktorami, jak i w formie instalacji. Jako ludowe przedstawienia świąteczne zyskały w Polsce miano jasełek i trafiły do wiejskich parafii dawnej Polski. We wnętrzach kościołów katolickich zagościły także na stałe, a odnogą tej tradycji jest konkurs małopolskich szopek organizowany w Krakowie, do którego co roku stają liczni twórcy ludowi.
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Szopki w warszawskich kościołach 2018, fot. Paweł Wroński
Z czasem, obok akcentów stricte religijnych, w szopkach zaczęły się pojawiać nawiązania do aktualnej sytuacji i – ku pokrzepieniu serc – do historii. Do tej właśnie tradycji nawiązuje szopka u kapucynów przy Miodowej w Warszawie. Kapucyni wywodzą się jako zakon z pnia franciszkańskiego, a ich świątynia i klasztor przy Miodowej były pierwszymi obiektami sakralnymi odbudowanymi po II wojnie światowej w stolicy, w 1946 roku. Wtedy też narodził się pomysł stworzenia szopki zrealizowany przez braci 3 lata później.
W 2019 roku ruchoma szopka u kapucynów będzie obchodzić 70-lecie.
Szopka przy kościele klasztornym kapucynów (Miodowa 13 w Warszawie), jest uruchamiana każdego roku w dniu 25 grudnia – w dzień Uroczystości Narodzenia Pańskiego , czyli mówiąc bardziej świeckim językiem – w pierwszy dzień Świąt.
W II Rzeczypospolitej istniało około 16 tysięcy szlacheckich dworów. Do naszych czasów dotrwało zaledwie kilkaset, w większości – niestety – nadal zrujnowanych.
Dwór w Radoniach pochodzi z 1842 roku. Wzniósł go Piotr Folkierski, który założył ceniony później w majątku ceniony szeroko browar, fot. Paweł Wroński
Takim dramatycznym zestawieniem rozpoczyna się opis historii dworu w Radoniach nieopodal Grodziska Mazowieckiego. Dworu, który – co tu dużo mówić – miał sczęście, bo w 2005 roku tę historyczną ruinę nabyli ludzie, którzy przywrócili zabytek do życia.
W spisanej przez współczesnych właścicieli hitorii dworu czytamy m.in. ustęp poświęcony Piotrowi Folkierskiemu, do którego należał majątek i dwór w Radoniu w połowie XIX wieku: „Czas administracji Piotra Folkierskiego to czas rozkwitu Radoń. Wieś składa się wówczas z 18 domów i liczy 183 mieszkańców, a powierzchnia ziem w majątku wynosi 526 mórg – z czego ponad 70% to grunty orne. Powstaje osada fabryczna i młynarska z wiatrakiem oraz browar produkujący licencjonowane piwo bawarskie. W latach 1880-tych produkcja wynosi 17 000 wiader piwa, a obroty około 20 000 rubli.”.
Przedświąteczny kiermasz w dworze w Radoniach, fot. Paweł Wroński
Odgrzebują historię obiektu, gospodarze dzielą się nią w sieci, podobnie zresztą jak wnętrzami, w których na codzień działa stworzone przez nich Muzeum Historii Lokalnej. Okazjonalnie zaś organizują różnorodne imprezy. My, trafiliśmy tam, szukając ciekawych drobiazgów, bo w dworskich wnętrzach, gospodarze zorganizowali, zresztą już po raz czwarty, kiermasz przedświąteczny. Były wyroby artystyczne i domowej roboty smakołyki. Uczestnikami byli głównie artyści i wytwórczy produktów spożywczych z okolicy, ale do dworu zjechali nawet z odległego przecież Beskidu Niskiego, właściciele gospodarstwa agroturystycznego „Farfurnia” z Zawadki Rymanowskiej, by wystawić na sprzedaż swoje ceramiczne wyroby.
W Radoniach, 16 grudnia 2018, fot. Paweł Wroński
Nam spodobała się ceramika z pracowni „Mamula”, piernik lukrowany i nalewka na śliwkach. Przede wszystkim jednak zachwycił nas sam dwór, pięknie wybielony, otoczony parkiem ze stawami. Akurat sypnął pierwszy tej zimy poważniejszy śnieg. Tym bardziej więc dwór w Radoniach tchnął ciepłem i życiem.
Dwór w Radoniach, fot. Paweł Wroński
Ptaszki malowane przez lokalną artystkę, fot. Paweł Wroński
Ceramiczna mydelniczka z pracowni „Mamula”, fot. Paweł Wroński
Dwór w Radoniach, fot. Paweł Wroński
Pierniczki, dzieło kilkunastoletniego piekarza, którego dziadek robi piękne deski do kuchennego użytku, a tata wędliny, fot. Paweł Wroński
Dworski ganek z okazałym kolumnowym portykiem, fot. Paweł Wroński
Dziś trudno uwierzyć, że w 1998 roku w książce o dworach powiatu grodziskiego „Domy i Ludzie”, Marek Cabanowski tak opisywał radoński zabytek: „Za każdą moją kolejną wizytą stopień dewastacji tej rezydencji był coraz większy. Dzisiaj okoliczni mieszkańcy wyłupują cegły ze ścian nośnych i rozbierają drewniane gonty na opał. Myślę, że obecne zniszczenia są nieodwracalne i pałacu nie da się już odbudować.” Wbrew jego pesymizmowi – udało się. „Nić tradycji snuje się dalej na kołowrotku teraźniejszości”.
Dwór w Radoniach (m.in. historia obiektu od czasu budowy czyli 1842 roku do czasu remontu obiektu w 2010): www.radoniedwor.pl
Skrawek Polski, okolice Białegostoku, to niezwykły etniczno-religijny tygiel, w którym splatają się różnorodne wpływy, znajdując wciąż żywy wyraz w kulturze regionu.
Karolina Cicha w PROM-ie, fot. Paweł Wroński
Fascynacja spuścizną dawnej Polski, która w tym zakątku kraju jest wciąż żywa doprowadziło do nagrania płyty zatytułowanej „Jeden – Wiele”. Jak czytamy we wprowadzeniu na okładce krążka: „Wspólną cechą pieśni tu zebranych jest chwalba. Chwalba cicha, chwalba gwałtowna, chwalba skierowana na zewnątrz i do wewnątrz, mierzenie się człowieka z Sacrum, wyjście poza rzeczywistość świata przyrodzonego i próba ułożenia swojej relacji ze światem nadprzyrodzonym”.
Jako ilustracja i zachęta do słuchania płyty – nagranie z koncertu promującego krążek, jaki odbył się 9 grudnia 2018 roku w PROM-ie na Saskiej Kępie w Warszawie. A ponieważ to czas przedświąteczny – pieśń chrześcijańska „Kiedy ranne wstają zorze”, śpiewana także podczas szabasu przez Żydów na zapożyczoną od katolików melodię, pod tytułem „Lecha dodi” (co znaczy po hebrajsku (לכה דודי): „Przybywaj oblubienico”). Słowa XVIII-wiecznego poety Franciszka Karpińskiego, muzyka nieznanego z nazwiska kompozytora (na płycie przypisana błędnie Stanisławowi Moniuszce; w portalu staremelodie.pl jako autora muzyki podano Karola Kurpińskiego); pierwsze wykonanie pieśni miało miejsce w białostockiej farze w 1792 roku; na płycie oraz na koncercie grają i śpiewają: Karolina Cicha, Elżbieta Rojek, Karolina Matuszkiewicz i Mateusz Szemraj.
Słowa pieśni (za twórcami płyty „Jeden – Wiele”):
Kiedy ranne wstają zorze Tobie ziemia, Tobie morze Tobie śpiewa żywioł wszelki Bądź pochwalon, Boże wielki.
A człowiek, który bez miary, Obsypany Twémi dary, Coś go stworzył i ocalił, A czemużby Cię nie chwalił?
Ledwie oczy przetrzeć zdołam, Wnet do mego Pana wołam, Do mego Boga na Niebie, I szukam Go wkoło siebie.
Wielu snem śmierci upadli, Co się wczoraj spać pokładli, My się jeszcze obudzili, Byśmy Cię, Boże, chwalili.
Pierwszą rocznicę działalności Fundacji „Skarbnica Sztuki” uświetnił wernisaż wystawy malarstwa Zbigniewa Gręziaka. Wystawa jego prac była 9. zorganizowaną w tak krótkim czasie przez Fundację Ewy i Pawła Boguta w Galerii przy Działdowskiej 8A w Warszawie.
Autor zaprezentowanych obrazów jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Opracował autorską technikę oleju drapanego. Ma na koncie stworzenie Eliptosfery – obrazu otaczającego widza ze wszystkich stron. Ten aspekt jego twórczości przypomniała obecna na wernisażu, pani Danuta Węgrowska, która w latach 90. pełniła funkcję Naczelnika Wydziału Kultury w dzielnicy Warszawa-Wola.
Artysta nie pozostaje obojętny wobec otaczającej go rzeczywistości. Ba, komentując ją, nader często odnosi się do różnych zjawisk krytycznie. Widać to wyraźnie w dziełach takich jak: „Martwa natura z granatami”, „Propaganda”, „Zamiast skóry niedźwiedzia”. Zazwyczaj jednak, pozwala widzom szerokie pole do interpretacji, określając swoje obrazy mianem „Bez tytułu”.
Na wystawie w Galerii „Skarbnicy Sztuki”, Zbigniew Gręziak pokazał prace z lat 2015-2018, po raz pierwszy publicznie. „Tą wysatwą dodaję do mojej pracy nowe tematy – jestem na służbie. Na służbie, próbując skomentować rzeczywistość. Dlaczego? Bo rzeczywistość kąsa i nie pozwala koncentrować się na abstrakcji” – czytamy w wydanym przez Fundację katalogu słowa, którymi malarz podsumowuje swój aktualny dorobek.
Zbigniew Gręziak, fot. P
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Martwa natura z granatami” 2018, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Propaganda” 2018, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Autoportret” 2018, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Bez tytułu” 2015, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Zamiast skóry niedźwiedzia” 2018 – fragment, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Zamiast skóry niedźwiedzia” 2018 – fragment, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Popiół” 2018, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Popiół” 2018 – fragment, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „On i Ona” 2018, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Narzeczony” 2018 – fragment, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Zbigniew Gręziak, „Autoportret z ultramaryną” 2018, fot. Paweł Wroński
1. urodziny „Skarbnicy Sztuki”, fot. Paweł Wroński
Tort jubileuszowy – palce lizać! Fot. Paweł Wroński
Nie trzeba wcale filmowego studio, żeby się dobrze bawić. Poklatkowe animacje stworzyły dzieci, uczestniczące w warsztatach teatralnych w OPP1 Jordanek.
Sfotografowałem kolejne sceny iPhonem SE i złożyłem online’owym gifmakerem. Efekt? Jak niżej! Jeśli bardziej pomysłowo zaaranżujemy nasze jordankowe „studio filmowe”, zabawa „w animowane kino” będzie jeszcze lepsza.
„Lata osa koło nosa”; pomysł uczestników zajęć, fot. Paweł Wroński
„Nożyczki Bartka”; pomysł uczestników zajęć, fot. Paweł Wroński
„Pies i Motylek”; pomysł uczestników zajęć, fot. Paweł Wroński
„Panda i Niesforny owoc”; pomysł uczestników zajęć, fot. Paweł Wroński
Pierwsza próba dokonana przez uczestniczkę zajęć bez statywu a tym samym, z „ruchomym” kadrem, fot. Paweł Wroński
„Kleksy”; pomysł uczestników zajęć, fot. Paweł Wroński
„Głowy pod krzakiem”, czyli Thriller autorstwa Weroniki i Bartka, fot. Paweł Wroński
Animacja plastelinowej sowy (wersja robocza), inspirowanej jordankowym logo (kreacja uczestniczki zajęć), fot. Paweł Wroński
Najdojrzalsza, jak dotąd, animacja powstała tuż przed Świętami. Wykonanie postaci, scenariusz i reżyseria : Maja, tym razem z asystentkami: Patrycją i Leną. Temat: jordankowo… świąteczny 🙂
W dniu 22 listopada 2018, podczas uroczystego posiedzenia nowej Rady Warszawy, zaprzysiężono Rafała Trzaskowskiego na Prezydenta m.st. Warszawy. Został wybrany niemal pół milionem głosów mieszakńców stolicy!
Z tej okazji hejnał miasta. Melodię tę słyszymy każdego dnia o godz. 11:15 z wieży Zamku Królewskiego w Warszawie.
11:15 to symboliczny moment, bo w efekcie ostrzału niemieckiej artylerii, 17 września 1939 roku, o tej właśnie godzinie zegar na zamkowej wieży się zatrzymał. Tego dnia na miasto spadło około pięciu tysięcy pocisków! A był to tragiczny i trudny czas zarówno w dziejach kraju, jak i jego stolicy, ponieważ tego dnia, napadła na Polskę Armia Czerwona. Rosyjskiego ataku nie można nazwać inaczej niż napaścią, bo nastąpił bez wypowiedzenia wojny.
Kwadrans wcześniej, przed zatrzymaniem wskazówek zegara, o godzinie 11:00 Zamek Królewski stanął w płomieniach. Pełną dramatyzmu akcję ratunkową uwiecznili wówczas polscy filmowcy na osobiste zlecenie prezydenta stolicy, Stefana Starzyńskiego. Zniszczenia były ogromne, ale sojusznicy nie udzielili Polsce wsparcia, mimo, że w radiowym przemówieniu Starzyński apelował: „Te ruiny i zgliszcza Warszawy uprawniają mnie dzisiaj, abym w imieniu tej ludności zwrócił się do rządów wielkiej Brytanii i Francji z zapytaniem – kiedy udzielą takiej pomocy Polsce, która pozwoli na odsunięcie czy przeciwdziałanie tym barbarzyńskim metodom, jakie są do nas stosowane”.
W 1944 roku, pod koniec trwającego 2 miesiące powstania warszawskiego, hitlerowcy wysadzili w powietrze zrujnowany w początkowej fazie wojny Zamek Królewski – symbol niepodległości Polski.
*
U schyłku XX wieku o warszawski hejnał zabiegał przez niemal dekadę Henryk Łagodzki, nieżyjący już żołnierz Armii Krajowej i powstaniec warszawski ze zgrupowania Chrobry II. Jego starania uwieńczone zostały sukcesem. W 2008 roku postanowiono bowiem, że hejnał stołeczny będzie codziennie odgrywany na pamiątkę tamtych wydarzeń. Melodię granego przez trębacza hejnału, w 1995 roku, kompozytor – profesor Zbigniew Bagiński z warszawskiej Akademii Muzycznej – oparł na motywach „Warszawianki” i „Marszu Mokotowa”.
Hejnał odgrywany jest na trzy strony świata, z pominięciem wschodniej. Nie jest to jednak żaden symboliczny gest. Dzieje się tak z prozaicznego powodu. Mianowicie, wieża zegarowa Zamku Królewskiego ma tylko trzy okna. Symboliczny jest natomiast trójdzielny układ kompozycji, który – zgodnie z intencją kompozytora, nawiązuje do historycznych wartości patriotycznych, wyrażanych słowami: „Bóg – Honor – Ojczyzna”.
Korzystając z okazji, nowemu Prezydentowi m.st. Warszawy, Rafałowi Trzaskowskiemu życzę, żeby jego prezydentura rozpoczynająca się w szczególnym roku, bo jubileuszowym – 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, 100-lecie nadania prawa wyborczego (czynnego i biernego), kobietom (w czym wyprzedziliśmy o bez małą dwie dekady Francję – kolebkę feminizmu) oraz 10-lecia odgrywania hejnału w stolicy, zapisała się w dziejach miasta i kraju chwalebnie!
Doświadczenie i nowa energia – poznajcie moich współpracowników!
Rafał Trzaskowski (@trzaskowski_) 23 listopada 2018
O wprowadzeniu hejnału w 2008 roku w oficjalnym portalu stolicy: www.um.warszawa.pl
Sto lat temu Polki uzyskały prawa wyborcze. „Ruch ten nowy witamy ze szczerą radością” / artykuł pod takim tytułem, w portalu: www.wiadomosci.gazeta.pl
W programie 3 PR, czyli jak to się potocznie mówi – w „Trójce”, w niedzielny poranek, w programie Pawła Drozda opowiadałem swojego czasu o Frygii, krainie króla Midasa rozsiadłej w Azji Mniejszej, w tureckim interiorze.
Za parę dni… powtórka z rozrywki. Tyle, że w radio miałem 10 minut czasu i do pomocy pytania prowadzącego. Na TT Warsaw będzie minut 45 i zobowiązujące otoczenie – Sala Mickiewicza w PKiN. Uff! Ale Frygia warta jest tego, żeby o niej opowiadać 🙂
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Frygia, fot. Paweł Wroński
Obrazki obrazkami, a dla tych co mają ciut lepszy słuch niż wzrok – ludowa piosenka turecka z terenów dawnej Frygii (ściślej rzecz biorąc z kluczowej dla tego regionu prowincji Afyonkarahisar), w wykonaniu „Radio Ankara Ensemble”.
W każdym niemal języku znajdziemy słowa, które otwierają serca jego użytkowników. Takim słowem w Turcji jest „eyvallah”.
Wypowiadamy je, aby wyrazić uznanie, zachwyt, pełną aprobatę, aplauz, czy kordialne podziękowanie.
Z tej samej ‘rodziny’ pochodzi jeszcze kilka zwrotów – nader często używane „inşallah” oraz niemniej rzadkie „maşallah”.
Zwrotu „inşallah” używamy, jeśli pragniemy wyrazić nadzieję – na sukces, spełnienie marzeń, pwodzenie przedsięwzięcia czyjegoś, lub tego, w którym uczestniczymy.
„Maşallah” jest odpowiednikiem naszego „niech cię (tobie, komuś, kogoś) Bóg błogosławi!”. Nie ma jednak religijnego wydźwięku, wyraża po prostu życzliwość, jest dowodem pozytywnego myślenia o czyjejś, ewentualnie własnej czy wspólnej pomyślności.
Jest wreszcie słowo, które może być wypowiedziane żartem, i – wtedy – nic złego nie oznacza: „illallah”. Gorzej, jeśli mówi je ktoś ‘na poważnie’, bo wtedy staje się sygnałem, żeby odpuścić, dać spokój. Znaczy bowiem: „mam cię powyżej uszu”, „mam cię dosyć!”.
Wspomniane zwroty weszły do języka tureckiego, najprawdopodobniej w ślad za islamem. Pochodzą więc z kultury arabskiej, na co wskazuje ostatni człon: „-allah”, oznaczający przecież jedynego Boga. Podobnie jednak jak u nas „z Bogiem”, poprzez codzienne użycie utraciły już dawno religijny kontekst i zadomowiły w potocznym języku.
Powyższa dygresja wiąże się z moim wyrazem uznania dla tureckiego pomysłu promowania Frygii, regionu pięknego i bogatego. Charakteryzują go spektakularne krajobrazy, cenne zabytki, wspaniała sztuka i rzemiosło.
Gdzie go szukać? W Azji Mniejszej, mniej więcej w połowie podstawy trójkąta, którego główny wierzchołek znajdziemy w Stambule, a dwa pozostałe w Izmirze i Ankarze. Frygia jest wspaniałą, interesującą krainą. Opowiadałem o niej w programie Pawła Drozda w radiowej Trójce, a w najbliższym czasie opowiem jeszcze raz – podczas Targów Turystycznych ‘TT Warsaw 2018’, 24 listopada.
