W radziejowickim ogrodzie rzeźb znajduje się grupa kamiennych portretów słynnych artystów, m.in.: Ernesta Hemingwaya, Henri’ego de Toulouse-Lautreca, Mieczysława Karłowicza. Są dziełem Alfonsa Karnego (1901-1989).
Większość z nich spogląda w kierunku XIX-wiecznego dworu modrzewiowego, niegdyś siedziby administratora majątku. Choć to tylko głowy i do tego wykute z kamienia, tchną życiem, uchwycone w charakterystycznych dla temperamentu owych historycznych postaci grymasach. „W sztuce nie uznaję ani walorów, ani mody nowoczesności, ani sensacji – uznaję wartości wieczne, tkwiące w istocie bytu duchowego. Rzeźba dla mnie ma być symbolem nieznanych, ukrytych w nas wartości psychicznych i ma być zagadką samą w sobie, bez tematu. (…) Szukam odwiecznego spokoju i odwiecznej radości estetycznej w ładnej, miękkiej linii, harmonijnej, cichej, a jednocześnie tytanicznej, bez odrobiny dramatu, rozterki, bólu, niewiary” – tak Alfons Karny ujął przyświecającą mu artystyczną dewizę – w ankiecie rozpisanej przez „Głos Plastyków” w 1937 roku (cytat za: P. Szubert, ASP w Warszawie, 2003: www.culture.pl). Do końca życia pozostał wierny sformułowanym wówczas ideałom, również w okresie socrealizmu. W PRL uznano jednak, że jego stylistyka doskonale wpisuje się w oficjalny nurt sztuki i władze zaczęły go rozpieszczać – nagradzać i zasypywać zleceniami. Biografia Karnego jest doskonałą ilustracją słów innego wybitnego artysty, Józefa Wilkonia: „Komuna to, rzecz jasna, była klęska boża, ale jedno należy jej oddać. Nie wiem na czym to polega, ale były to czasy wielkiego urodzaju. Egzystował teatr: Grotowski, Kantor. Powstawały światowe dzieła muzyczne. Był plakat. Mówiło się o polskiej szkole ilustracji. (…) Może troszczyli się o kulturę z wyrachowania, albo przez snobizm, albo przez kompleksy. No ale się troszczyli. A że komunę szlag trafił i chwała Bogu, to inna sprawa.” (cytat z wywiadu udzielonego G. Michalikowi, 2016:www.palacradziejowice.pl).
Portrety słynnych pisarzy dłuta Alfonsa Karnego w radziejowickim ogrodzie rzeźb, fot. Paweł Wroński
Radziejowicka galeria plenerowa obrazuje tylko wycinek dorobku artysty. Gros jego prac znajduje się bowiem w rodzinnym mieście – Białymstoku. Zgromadzono je w zamienionej w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, drewnianej willi przy ulicy Świętojańskiej (www.muzeum.bialystok.pl). Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku poświęciło mu w 1995 roku monografię „Karny” pióra Andrzeja Kisielewskiego (www.rzezba-oronsko.pl).
Pisia to niewielka mazowiecka rzeczka. Liczy około 58 km długości, jej źródła tryskają na Wysoczyźnie Rawskiej pod Mszczonowem, wpada do Bzury w rejonie Sochaczewa.
Powstaje z połączenia dwóch cieków: Pisi-Gągoliny oraz Pisi-Tucznej. Czerpią z niej zakłady przemysłowe w Żyrardowie, i jest niestety głównym odbiornikiem miejskich ścieków. Wzdłuż jej biegu wybudowano liczne zbiorniki, z których największe to stawy w Grzegorzewicach i Radziejowicach, Zalew Hamernia oraz Żyrardowski.
Stawy radziejowickie znajdują się w otoczeniu pałacowym i są ozdobą rozległego parku. Pisia Gągolina toczy swe wody obok. Teraz ta okolica jest oazą przyrody i sztuki, sceną Letniego Festiwalu im. Jerzego Waldorffa, który w 2018 roku miał swoją jubileuszową, X. edycję oraz plenerowej galeria rzeźb i instalacji (m.in. to właśnie tutaj znalazło swoje stałe miejsce słynne dzieło Józefa Wilkonia – „Arka”).
A że sztukę najlepiej konsumować nie o pustym brzuchu, dla zwiedzających otwiera swe podwoje restauracja-kawiarnia mieszcząca się w pałacu – „Jadalnia”. Serwują w niej pyszne rzeczy, a ceny mają naprawdę ujmujące. Polecam, smacznego!
Nad Pisią w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Dwór drewniany w przypałacowym ogrodzie w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Nad parkowym radziejowickim stawem, fot. Paweł Wroński
Pałac w Radziejowicach obecny wygląd zawdzięcza Jakubowi Kubickiemu, fot. Paweł Wroński
Przed parkową fasadą radziejowickiego pałącu, fot. Paweł Wroński
Kawiarnia działająca w Domu Pracy Twórczej jest otwarta dla szerokiej publiczności, fot. Paweł Wroński
Wnętrze „Jadalni” – restauracji-kawiarni w pałacu w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Rzeźba „Rozstrzelanym 1944”, fot. Paweł Wroński
Kamienny wazon kwaitowy z przypałacowego parku, fot. Paweł Wroński
A w ogrodzie już jesień, choć to dopiero lipiec, fot. Paweł Wroński
Ta ekspresyjna instalacja jest dziełem Józefa Wilkonia. Oficjalnie nosi nazwę Bramy Teatru Narodowego, ale autor mówi o niej krócej – Brama Sztuki. Instalacja znajduje się w Radziejowicach, w przypałacowym parku przy stawach nad Pisią-Gągoliną.
Radziejowice – Brama Teatru Narodowego autorstwa Józefa Wilkonia, fot. Paweł Wroński
Wieczorową porą, oświetlona reflektorami Brama wygląda niesamowicie, zwłaszcza jej skrzydła, przywodzące na myśl skojarzenia z herbowym polskim orłem i dokonaniami husarii, odnoszącej niegdyś zwycięstwa na bitewnych polach Europy.
Radziejowice – Brama Teatru Narodowego autorstwa Józefa Wilkonia, fot. Paweł Wroński
Dla mnie, instalacja stała się także kapitalnym tłem dla utworu „Kac” jaki Sebastian Karpiel-Bułecka wykonał z muzykami z zespołów „Zakopower” i „Atom String Quartet”, 7 lipca 2018 roku, podczas finałowego koncertu X. Letniego Festiwalu im. J. Waldorffa.
Tak, w wywiadzie udzielonym w 2016 roku z okazji przenoszenia z Zachęty do Radziejowic „Arki”, Józef Wilkoń wspomina wykonanie tej szczególnej instalacji: „[Bogumił Mrówczyński, dyr. Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach] odezwał się do mnie i oznajmił, że w jakichś swoich zakamarkach przechował starą bramę z Teatru Narodowego. Nie pozwolił jej oddać na złom. Wymyśliliśmy, że zrobimy uskrzydloną bramę w parku przy stawach. Narysowaliśmy, zaprojektowaliśmy, znaleźliśmy kowala, który wykuł skrzydła i brama do dzisiaj dobrze się sprawuje.”
Pełna treść wspomnianego wywiadu z Wilkoniem w portalu Pałacu w Radziejowicach: www.palacradziejowice.pl
Słowa utworu „Kac”
Fto nimioł kaca nie wie co to smutek kie kufa drewniano łocka ropom skute
Kie koty łupiom raciami o blachy a wróble w bybny bijom i dziurawiom dachy
Suchość w cłowieku od krztonia do dusy a bolom cie pazdury i kudły i usy
Moze i som jest tacy co kaca nimieli ale cos łoni w zyciu culi cos łoni widzieli?
Moze i som jest tacy co kaca nimieli ale cos łoni w zyciu culi cos oni widzieli?
„Arka” Józefa Wilkonia stoi w Radziejowicach między stawami. Z jej okienek wystają głowy małych i wielkich zwierząt ciosanych z kloców drewna, łączonych gwoździami. Fascynujące dzieło, ponieważ każde stworzenie wygląda jak żywe!
To właśnie sprawia owa „wilkoniowatość”, którą wskazują znawcy i wielbiciele talentu artysty, podkreślając niepowtarzalność jego stylu. Niebywałe, że kilkoma zaledwie uderzeniami siekiery, czy ruchami piły, Wilkoniowi udaje się tchnąć życie w kloc drewna, wydobywając z niego naturę konkretnego stworzenia. Ze względu na nie krępujące ruchów połączenia, mam ochotę nazwać jego zwierzęta kukłami. A tak są dynamiczne, że nie zdziwiłbym się gdyby któregoś dnia wyruszyły w drogę, do sobie tylko znanego celu.
„Arka” Józefa Wilkonia – między stawami w radziejowickim parku, fot. Paweł Wroński
Józef Wilkoń uwielbia przyrodę, bo choć tworzywem jego prac jest drewno, czyli – jak sam mówi – martwe drzewo, niczego nie ceni bardziej, aniżeli drzewa żywe. Propozycję przeniesienia „Arki” z Zachęty do radziejowickiego parku przyjął więc z radością. „Została tam osadzona na fundamentach, w warunkach – moim zdaniem – dla niej idealnych; nigdzie jej tak nie będzie do twarzy, jak między tymi dwoma stawami” – komentował to wydarzenie Wilkoń, dodając z nieukrywanym zachwytem, że „ładnie się ta Arka na deszczu i w słońcu starzeje”. Podkreślił też wówczas, że cieszy go sąsiedztwo „Arki” oraz obrazów pędzla Józefa Chełmońskiego, wyeksponowanych w pałacowych wnętrzach. Jego pracami zachwycał się bowiem od dziecka. Oglądał je w Sukiennicach na wystawach i w rodzinnym domu, gdyż ojciec z upodobaniem malował kopie i gromadził reprodukcje Chełmońskiego.
Józef Wilkoń przygotował „Arkę” na wystawę w Zachęcie (miała miejsce na przełomie 2006 i 2007 roku). Tam „Arka” była tylko fasadą przyklejoną do ściany, symbolizującą przymierze człowieka z naturą. Dekadę później, w związku z przenosinami do Radziejowic, artysta dorobił część drugą. Swoje dzieło określa mianem „bestiarium z drewna i blachy”. Ale „Arka” jest przesłaniem, wołaniem o szacunek i miłość do przyrody. Oby zaraziła tymi uczuciami oglądających – to niezwykle istotne, zwłaszcza teraz, gdy w Polsce nasila się tendencja do wyniszczania środowiska.
Dom Pracy Twórczej w Radziejowicach był za PRL-u dostępny dla wybranych. W nowych czasach otworzył podwoje dla wszystkich złaknionych obcowania z różnymi gatunkami sztuki.
W parku przypałacowym w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Niemała w tym zasługa Jerzego Waldorffa, wielkiego rzecznika prezentowania tutejszych wydarzeń szerokiej publiczności. Dla uczczenia wkładu tego wybitnego pisarza, publicysty i krytyka muzycznego w promocję oraz popularyzację narodowej kultury, doroczny letni festiwal w Radziejowicach jemu zadedykowano.
Pałac w Radziejowicach od strony ogrodu, otoczony rzeźbami z Orońska (czasowo – latem 2018), fot. Paweł Wroński
Ozdobą Radziejowic jest otoczony rozległym parkiem pałac w jaki w XIX wieku Krasińscy przekształcili gotycki zamek należący dawniej do Radziejowskich. Na stronach rezydencji czytamy: „Ambicją Krasińskich było stworzenie w Radziejowicach intelektualnego i kulturalnego salonu Warszawy. Stałymi bywalcami byli m.in.: Narcyza Żmichowska, Wiktor Gomulicki, Wojciech i Juliusz Kossakowie, Lucjan Rydel, Jarosław Iwaszkiewicz, Henryk Sienkiewicz, Józef Chełmoński. W 1928 roku w radziejowickim majątku kręcono pierwszą filmową adaptację Pana Tadeusza”. Festiwal i towarzyszące mu wydarzenia nawiązują do kulturalnej misji podjętej przez dawnych właścicieli. Poniższy utwór „Niecoś” nagrałem właśnie tam, 7 lipca 2018, podczas finałowego koncertu X. edycji festiwalu (wykonanie: Sebastian Karpiel-Bułecka, „Zakopower” i „Atom String Quartet”).
Jubileuszowej (X) edycji Letniego Festiwalu im. Jerzego Waldorffa towarzyszyły wystawy malarstwa (m.in. obrazów pędzla Józefa Chełmońskiego) oraz rzeźby (liczne eksponaty udostępniło Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku).
„Pod karczmą” – braz pędzla Józefa Chełmońskiego w radziejowickiej galerii, fot. Paweł Wroński
Rozmowa z Henri Toulouse-Lautrec’iem autorstwa Alfonsa Karnego w Radziejowicach (dzieło artysty pochodzi z kolekcji Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – tutaj jest więc „na gościnnych występach”), fot. Paweł Wroński
„NIECOŚ” z płyty „Drugie Pół”
zliczone nasze ciche dni wyśnione niespełnione sny nieśmieszny kawał czasu przewrotny dowcip losu zmienia wszystko w kurz zmienia wszystko w pył
rzecz, którą chciałbyś wziąć do rąk piękna, lecz krucha jest jak szkło na twoich oczach niemal jest i zaraz jej nie ma jak na piasku ślad jak na wodzie krąg
a jednak wiemy jest coś na ziemi czego nie porwie wiatr co będzie wiecznie trwać my dwoje wiemy bywa na ziemi i nie rdzewieje miłość stara jak świat
choć myślisz nieraz, że coś masz to tylko taki dziwny żart coś niecoś ludzie klecą zostanie raczej niecoś kilka starych zdjęć może czyjaś łza
a jednak wiemy jest coś na ziemi…
Stałą ozdobą radziejowickiego parku jest „Arka” – fascynujące dzieło Józefa Wilkonia (notabene, artysta zaprojektował też plakat tegorocznego festiwalu), fot. Paweł Wroński
Józef Chełmoński był częstym gościem pałacu w Radziejowicach, zwłaszcza po 1887 roku, gdy zamieszkał w pobliskiej Kuklówce, gdzie spędził 25 ostatnich lat życia.
Przyjaźnił się z Edwardem Krasińskim, właścicielem radziejowickiego majątku, a genius locci rozległego przypałacowego parku uwiecznił pędzlem u schyłku XIX stulecia. Gospodarz tak go opisał w książce zatytułowanej ‘O Radziejowicach i ich gościach niektórych’: „Józef Chełmoński był mistykiem w sztuce, którą żywiołowo odczuwał wszelkimi instynktami swego bogatego zrozumienia i spostrzegawczości. Naturę kochał, wypatrywał ją i chwytał na gorącym uczynku, spijając tajemnice jej czaru, jak rosę niebieską, wdychał pełną piersią jej boskie zapachy, wchłaniał w duszę jej kształty barwy, jej ciszę lub niepokój”.
Otwierając w roku 2012 galerię jego malarstwa w pałacowych wnętrzach, nawiązano do tamtych czasów. Zgromadzone płótna, fotografie i osobiste pamiątki tworzą dziś największą w Polsce kolekcję poświęconą pamięci wybitnego malarza. Nie ma w niej wprawdzie powszechniego znanego „Babiego lata”, ale są liczne dzieła, nierzadko nigdzie wcześniej nie wystawiane.
Józef Chełmoński (1849-1914) był jednym z najwybitniejszych reprezentantów nurtu określanego w malarstwie mianem ‘polskiego realizmu’.
Park przypałacowy w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Józef Chełmoński – autoportret (1902 rok), fot. Paweł Wroński
Józef Chełmoński – Staw w Radziejowicach (1898 rok), fot. Paweł Wroński
Józef Chełmoński – Dojeżdżacz, fot. Paweł Wroński
Otwarta w 2012 roku dla publiczności galeria malarstwa Józefa Chełmońskiego jest ukoronowaniem starań o stworzenie w radziejowickim pałacu największej ekspozycji prac tego artysty, fot. Paweł Wroński
Józef Chełmoński – Przed karczmą, fot. Paweł Wroński
Park przypałacowy w Radziejowicach, fot. Paweł Wroński
Tworzące radziejowicką galerię obrazy pędzla Józefa Chełmońskiego pozyskano z kolekcji Muzeum Narodowego oraz od prywatnych kolekcjonerów. Część prac nigdy wcześniej nie była pokazywana publicznie.
Reprezentacyjna klatka schodowa radziejowickiego pałacu, fot. Paweł Wroński
Kuklówka Radziejowicka leży około 5 km na południowy zachód od Radziejowic, nad Pisią Tuczną. Tam, w głębi parceli, przy drodze/ulicy Józefa Chełmońskiego, pod nr 36 znajduje się dom, w którym malarz mieszkał przez 25 lat (nazywa się go szumnie ‘dworem Chełmońskiego’).
Wszyscy bez mała znamy Belweder, a przynajmniej o nim słyszeliśmy, wielu z nas odwiedza Arkady Kubickiego, ciągnące się u stóp skarpy Wiślanej pod Zamkiem Królewskim w Warszawie. Jakub Kubicki stworzył jednak w Polsce więcej budowli. Wytrzymały próbę czasu i wciąż cieszą oczy klasycystyczną architekturą, tak jak kościół św. Klemensa w niezbyt odległym od stolicy Nadarzynie.
Twórczość Jakuba Kubickiego (1758-1833) przypadła na epokę klasycyzmu, zaś z historycznej perspektywy – na tragiczny przełom w dziejach Polski, dumnego, acz słabego, bo anachronicznego, żeby nie powiedzieć zacofanego królestwa, które za życia architekta zniknęło na 123 lata z map Europy.
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie (1806), projektu Jakuba Kubickiego, fot. Paweł Wroński
Dzieła Kubickiego dość łatwo rozpoznać. Lubił bowiem boniowane elewacje i kolumnady. Kanelowane od 1/3 wysokości kolumny portyków, zarówno budowli sakralnych, jak rezydencjonalnych, stały się jego wizytówką. Był utalentowany, a jego kunszt doceniono. Praktykował pod okiem wybitnych architektów – Dominika Merliniego i Szymona Bogumiła Zuga, a sam król Stanisław August Poniatowski ufundował mu 3-letnie włoskie stypendium, by pod niebem słonecznej Italii młodzieniec mógł zgłębiać tajniki fachu architekta. Kubicki pokładanych w nim nadziei nie zawiódł, czego dowodem fakt, że za zasługi (podobnie zresztą jak brat, Maciej), został nobilitowany i otrzymał w 1790 roku z rąk Stanisława Augusta Poniatowskiego herb ‘kolumna skrzydlata’.
W nadarzyńskim kościele znajdziemy charakterystyczne dla twórczości Kubickiego elementy, a wnętrze zaprojektowanej przezeń świątyni zachwyci przynajmniej tych z nas, którzy gustują w wyrafinowanej, salonowej prostocie. Warto może także pamiętać, że pobliski skromny budynek dawnego zajazdu jest także dziełem architekta.
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Panoplia z podstawy epitafium przy południowej ścianie kościoła św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Figura św. Jana Nepomucena przed kościołem św. Klemensa w Nadarzynie, fot. Paweł Wroński
Kościół w Nadarzynie powstał w 1806 roku, a więc w czasach gdy nadzieja dla Polaków znowu zaświtała, bo na zachodnim horyzoncie rozbłysła gwiazda Napoleona. Zaangażowany niegdyś w wydarzenia Insurekcji Kościuszkowskiej architekt, czynił w swej twórczości ukłon w stronę cesarza Francuzów, hołdując stylowi empirowemu, co także w Nadarzynie widać wyraźnie, zwłaszcza we wnętrzu kościoła.
Najważniejsze, zachowane dzieła Jakuba Kubickiego
Pałac Badenich w Bejscach z 1802
Pałac w Pławowicach z 1804–1805
Przebudowa budynku Jezuitów na liceum Krzemienieckie (1805)
Kościół pw. św. Klemensa i zajazd w Nadarzynie (1806)
Warszawskie rogatki miejskie (1816-1818; Mokotowskie, Grochowskie, Marymonckie, Wolskie, Jerozolimskie, Golędzinowskie, Powązkowskie i Belwederskie)
plac Zamkowy w Warszawie (1818–1821)
Arkady Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie (1819–21)
Kościół w Mokobodach (przypuszczalnie jego bardziej okazałą wersją był projekt Świątyni Opatrzności Bożej)
Pałac w Białaczowie (ok. 1797)
Ratusz w Płocku (1827)
Płockie Rogatki Miejskie (1816–1818, 1825): Warszawskie, Dobrzyńskie i Płońskie.
Bramy triumfalne na placu Trzech Krzyży w Warszawie (1809, 1815)
Pałac w Radziejowicach (przebudowa z przełomu XVIII i XIX wieku)
Architektoniczny kicz – pałac z dumnie wyeksponowaną datą 1796 i gipsowymi popiersiami na elewacji. Mimo stylizacji i daty nie jest to jednak szacowny zabytek.
Projektanta, architekta Krzysztofa Wolskiego zainspirowały plany barokowego pałacu, jednak nieporadne wykonanie dekoracyjnych szczegółów zdradza imitację. Budynek powstał w pierwszej dekadzie naszego stulecia.
Kaleńska 8,Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o., fot. Paweł Wroński
Kaleńska jest przecznicą ulicy Grochowskiej o przebiegu południkowym. Niegdyś nosiłą nazwę: Bzurska. Przemianowano ją w 1920 roku, oddając fakt, że gros mieszkańców stanowili ludzie ze wsi Kaleń, przybyli na Pragę w poszukiwaniu pracy. Autentyczna zabudowa związana była więc z rozwijającym się tu do II wojny światowej przemysłem.
Okoliczne zakłady produkowały głównie galanterię metalową, choć były również fabryki o odmiennych profilach. Największe pośród nich – Strażackie Zakłady Przemysłowe, produkujące urządzenia gaśnicze, założono w 1925 roku pod numerem 3. Teraz, w zmodernizowanym budynku znalazły siedzibę szkoły policealne. Również w 1925 roku, spółka Lechistan-Hartmudt otworzyła przy Kaleńskiej fabrykę ołówków. Pod numerem 1, przy skrzyżowaniu z Grochowską. Ten budynek już nie istnieje.
Ciekawostką stało się specyficzne, architektoniczne zróżnicowanie stron ulicy Kaleńskiej. Pod numerami nieparzystymi, a więc od zachodu wznosiły się zakłady, a pod parzystymi po wschodniej – domy mieszkalne, początkowo ceglane, budowane z materiału pozyskanego z rozbiórki carskiego fortu Grochów (gruz wykorzystano ostatecznie w 1934 roku, gdy wylewano fundamenty kościoła-pomnika przy Placu Piotra Szembeka). Jeden dom z tamtych czasów, z charakterystycznym mansardowym dachem jeszcze się zachował pod numerem 12. Jest wprawdzie w kiepskim stanie, ale patrząc na niego łatwiej sobie wyobrazić jak wyglądała cała okolica w dwudziestoleciu międzywojennym – w czasach przemysłowej prosperity Grochowa.
Kaleńska 12, fot. Paweł Wroński
Kaleńska 12, fot. Paweł Wroński
Kaleńska 12, fot. Paweł Wroński
Od przynajmniej dwóch dekad stara zabudowa ustępuje na Pradze nowej wielorodzinnej mieszkaniówce i bardziej wyrafinowanym, kameralnym plombom. Oblicze dzielnicy się szybko zmienia, mimo to „pałac” pod numerem 8 wciśnięty w post-robotniczą, raczej skromną zabudowę kwartału, pasuje jak przysłowiowa pięść do nosa. Niemniej jednak, zainteresowanie budzi (moje przynajmniej wzbudził). Być może wzbudza też respekt obietnicą solidności. Ten aspekt zdaje się wykorzystywać zajmująca budynek firma doradztwa podatkowego – Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o., której szyld umieszczony na mosiężnej tablicy przy drzwiach ujętych portalem w kolumnowym ganku, przyciąga wzrok szacownym designem. W branży, firma cieszy się sporym uznaniem, a swoim doświadczeniem dzieli się z publicznością, wydając od niemal dwóch dekad „Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych Doradztwo Podatkowe”, jedno z nielicznych na polskim rynku profesjonalnych czasopism z zakresu podatków i prawa podatkowego, publikujące autorskie opinie w zakresie kontrowersyjnych zagadnień podatkowych oraz obowiązujące akty prawne (www.isp-modzelewski.pl).
Czy metalowe odlewy, wiernie oddające najdrobniejszy szczegół, mogą zastąpić oryginały wyczarowane w kłodach drewna przez Józefa Wilkonia?
Na to retoryczne pytanie Piaseczno odpowiedziało ‘tak’. W wymuskanym parku miejskim i na płytach placu przed starym ratuszem stanęły wilkoniowe zwierzęta: tur, niedźwiedź, dziki i lwica z lwiątkiem. Budzą ciekawość, zachwyt nawet. Mają jednak własną poetykę, wyraz i wdzięk – zdecydowanie metalowe!
„Niedźwiedź” pod starym dębem, fot. Paweł Wroński
Miś jest uroczym, ale trochę skryty, wsobny wręcz, fot. Paweł Wroński
Lwicę da się ujeżdżać, fot. Paweł Wroński
Dziki w cieniu drzew, fot. Paweł Wroński
Tur. To się nazywa – złapać byka za rogi, fot. Paweł Wroński
We wrześniu 2015 roku, Józef Wilkoń – artysta malarz, genialny ilustrator, autor scenografii i rzeźbiarz, został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Gminy Piaseczno. Pamiątkowy medal oraz dyplom wręczył artyście Burmistrz Miasta i Gminy Zdzisław Lis. 3 lata później podwarszawskie miasteczko uhonorowało go wystawieniem metalowych replik jego drewnianych rzeźb inspirowanych naturą – tak powstaje ścieżka (bo zwierząt ma być więcej), im. Józefa Wilkonia, wzmacniając tożsamość miasta i kreując jego artystyczne oblicze. Artysta jest związany z gminą Piaseczno na co dzień ponieważ swój dom i pracownię ma w Zalesiu Dolnym. Tam także „mieszkają na stałe” jego drewniane zwierzęta. W 2015 roku Józef Wilkoń obchodził swoje 85. urodziny.
Zielone Świątki na Urzeczu, impreza zainicjowana w 2015 roku przez Fundację „Szerokie Wody” są jak kamyk rzucony w wodę wiślanego starorzecza. Niczym koncentryczne kręgi na powierzchni, każdego roku pojawiają się w programie imprezy nowe odsłony.
Tym razem, za sprawą Wawerskiego Centrum Kultury, przy nieznanej zapewne szerszej publiczności ulicy Droga Golfowa, pojawiła się koncertowa estrada. Wisienką na torcie był wieczorny występ kapeli Janka Młynarskiego. Niby repertuar jak zwykle ten sam, ale – też jak zwykle – słuchacze dali się porwać do tańca.
Wspomnieć wypada jeszcze o kilku Foodtruckach, które umożliwiły wszystkim przetrwanie… w czas chłodu, o zmierzchu.
Piosenkę „Czarnoksiężnik” – tango kompozycji Zygfryda Czerniaka, wykonywali tuż po wojnie tak popularni podówczas wykonawcy jak: Zenon Jaruga, Zbigniew Rawicz, czy Mieczysław Fogg. Co do słów, to ich autorstwo przypisywane jest poetyckiemu duetowi Edward Miedziański i Tadeusz Kuroczko, ale także Czesławowi Liberowskiemu.
Kilka słów o miejscu, imprezie, jej organizatorach i wybranych bohaterach
Urzecze to kulturowy fenomen – odradzający się mikroregion etnograficzny, tutaj, u nas na Mazowszu, na południowych peryferiach stolicy. Nawiązanie przez grupę pasjonatów do tradycji, życia i obyczajów XVII-wiecznych osadników zwanych Olędrami, którzy osiedlili się nad Wisłą i korzystali z możliwości jakie dawała jako ekosystem i trakt komunikacyjny, było przysłowiowym strzałem w dziesiątkę (więcej: www.facebook.com; www.wislawarszawska.pl; www.mapakultury.pl; www.konstancinjeziorna.blox.pl).
Wawerskie Centrum Kultury to instytucja w budowie. Zgodnie z deklaracją na stronach tej oryginalnej, stołecznej jednostki kultury: „WCK jest otwartą przestrzenią realizacji i ekspresji potrzeb mieszkańców dzielnicy Wawer. Chcemy, żeby było centrum życia lokalnego i miejscem rozwoju zainteresowań kulturalnych mieszkańców. Miejscem rozwoju kapitału społecznego i kulturowego, które będziemy razem współtworzyć.”. Jak wiadomo, „cyrk w budowie” daje możliwości tak ogromne, jak nieposkromiona jest wyobraźnia „budowniczych”. Majowy, niedzielny wieczór przy Drodze Golfowej 1 był tego najlepszym dowodem (www.wck-wawer.pl).
Warszawskie Combo Taneczne na Urzeczu, 20 maja 2018, fot. Paweł Wroński
Warszawskie Combo Taneczne – kapela Janka Młynarskiego, specjalizująca się w aranżacji tradycyjnych piosenek warszawskich: www.culture.pl oraz fanpage na www.facebook.com
Zielone Świątki na Urzeczu (www.facebook.com/zieloneswiatki) oraz, np. www.powiat-piaseczynski.info – doroczny piknik organizowany przez nadwiślańskie gminy i warszawskie dzielnice od Góry Kalwarii po Wilanów i Wawer, na wodach Wisły i na brzegach odbyły się w 2018 roku już po raz czwarty.
„Tysiąc głosów jednym głosem” – piosenka o międzynarodowej historii, znakomicie pasuje do miejsca wykonania – pod ścianami Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.
Powstała bowiem w 1977 roku w ZSRR. Muzykę skomponował Владимир Яковлевич Шаинский, a słowa napisał Михаил Львович Матусовский. W oryginale nosi tytuł „Вместе весело шагать” („Razem wesoło maszerować”). Wykorzystano ją w filmie ‚И снова Анискин’.
Dekadę później Alberto Testa stworzył włoski tekst i tytuł „Вместе весело шагать” zamienił na „Mille voci una voce”. Polskiego tłumaczenia, na potrzeby Chóru Dziecięcego Mille Voci dokonała italianistka Xenia Zawanowska. I tak – polski chór doczekał się pełnej radości muzycznej wizytówki.
Chór Dziecięcy Mille Vovi (w niepełnym składzie, gdyż wszystkich chórzystów jest blisko setka), rozwija się przy OPP1 „Jordanek” od 8 lat, kieruje nim Karolina Olczedajewska, współpracuja z nią Xenia Zawanowska i Zofia Krystman, wspiera Rafal Witek – mąż Karoliny, fot. Paweł Wroński
Pałac Kultury i Nauki (PKiN), dar Związku Radzieckiego dla Polaków pnie się ku niebu nad Warszawą od 1955 roku. W noc milenijną zabił po raz pierwszy zawieszony na wieży zegar. Tarcze oswajają gigantyczną budowlę, upodabniając ją do ratusza, którym jest w istocie, gdyż w jego wnętrzach znalazły siedzibę liczne agendy Urzędu m.st. Warszawy oraz związane z samorządową strukturą instytucje, jak choćby biuro Unii Metropolii Polskich. Na 30. kondygnacji jest taras widokowy. Roztacza się stamtąd wspaniała, dookolna panorama Warszawy o promieniu 15 km (wstęp/wjazd windą jest płatny).
Pałac Kultury i Nauki w liczbach Wysokość: 237 m (włącznie z wspornikiem antenowym) Liczba pięter: 42 Liczba pomieszczeń: 3288 Powierzchnia całkowita: 123 084 m2 Kubatura: 817 000 m3 Konstrukcja budynku: rama stalowa, wewnętrzny trzon stalowy, fundament skrzynkowy żelbetowy Liczba miejsc parkingowych wokół Pałacu Kultury: 1300 Średnica tarcz zegara na 42 piętrze: 6 metrów Liczba okien: ok. 2700 Liczba wind: 33 PKiN – wg stanu na 2014 r. – to najwyższy budynek na terenie Polski. Sala Kongresowa, największa w stolicy sala konferencyjno-widowiskowa, może pomieścić ok. 3000 osób. Od 2007 roku PKiN jest na liście obiektów zabytkowych i podlega ochronie konserwatorskiej. dane za: www.archirama.muratorplus.pl
PKiN – odkąd zamontowano na wieży tarcze zegarowe, przypomina ratusz, którym jest w istocie, bo znajdują się tam liczne wydziały Urzędu m.st. Warszawy, nie mówiąc o tym, że należy do najbardziej rozpoznawalnych w świecie symboli naszego miasta; fot. Paweł Wroński
Piosenkę „Tysiąc głosów jednym głosem” oraz kilka innych Chór Dziecięcy Mille Voci wykonał na festiwalu dziecięcego czasu wolnego, czyli podczas warszawskiej Giełdy Placówek Edukacji Pozaszkolnej – jak brzmi oficjalna, niezbyt nośna nazwa imprezy, w dniu 12 maja 2018 roku.
„Вместе весело шагать”
Вместе весело шагать по просторам,
По просторам, по просторам
И, конечно, припевать луче хором,
Лучше хором, лучше хором.
Спой-ка с нами, перепёлка, перепёлочка, Раз иголка, два иголка — будет ёлочка. Раз дощечка, два дощечка — будет лесенка, Раз словечко, два словечко — будет песенка.
Вместе весело шагать по просторам, По просторам, по просторам И, конечно, припевать лучше хором, Лучше хором, лучше хором.
В небесах зари полоска заполощется, Раз берёзка, два берёзка — будет рощица, Раз дощечка, два дощечка — будет лесенка, Раз словечко, два словечко — будет песенка.
Вместе весело шагать по просторам, По просторам, по просторам И, конечно, припевать лучше хором, Лучше хором, лучше хором.
Нам счастливую тропинку выбрать надобно, Раз дождинка, два дождинка — будет радуга, Раз дощечка, два дощечка — будет лесенка, Раз словечко, два словечко — будет песенка.
Вместе весело шагать по просторам, По просторам, по просторам И, конечно, припевать лучше хором, Лучше хором, лучше хором.
Mille voci una voce
Com’è bello avere un mondo di amici Solo amici tutti in pace Dentro il coro della vita cantare Mille voci una voce…
Con un ramo con due rami fai un albero Con un fiore con due fiori un giardino avrai Ci vuol niente a far le cose più incredibili Specialmente se hai qualcuno che ti aiuterà…
Com’è bello avere un mondo di amici Solo amici tutti in pace Dentro il coro della vita cantare Mille voci una voce…
V nebesach sari poloska sapoloscetza Ras bereska, dva bereska – budet rosciza! Ras doscecka, dva doscecka – budet lesenka Ras slovecko, dva slovecko – budet pesenka!
Vmeste vesselo sciagat po prostoram Po prostoram, po prostoram, I, konecno, raspevat lucsce horom Lucsce horom, lucsce horom.
Con un passo con due passi fai chilometri Con un giorno con due giorni fai l’eternità Mischia polvere di stelle con rugiada blu E così vedrai che arcobaleno farai tu…
Orchestra
Solo amici… Tutti in pace…
Orchestra
Mille voci… Una voce…
Com’è bello avere un mondo di amici Solo amici tutti in pace Dentro il coro della vita cantare Mille voci una voce… Mille voci… Una voce…
Solo amici tutti in pace Mille voci una voce Per cantar… Mille voci!
Marsz Wolności otworzył kolejny sezon protestów spacerowych. Owszem, można je nazwać politycznymi, bo oprócz przyjemnej festiwalowej atmosfery jaka na nich panuje, służą uświadomieniu szerokiej publiczności, że źle się dzieje w państwie polskim.
Przyczyny ‘spacerowych protestów’ ujął w krótkich słowach „Nie chcemy takiej Polski” kandydat opozycji na Prezydenta m.st. Warszawy, Rafał Trzaskowski. Wyraził przy tym nadzieję, że „jeszcze będzie normalnie”. Wszystko w rękach społeczeństwa. Aspekt wyrażony podchwyconymi przez spacerujących okrzykami „Miłość, Wolność, Solidarność!” miał natomiast formę koncertu, podczas którego Maciej Maleńczuk i Pudelsi wykonali utwór o znamiennym tytule „Czerwone tango”.
Czerwone tango (słowa)
Znów powróciłaś stara dziwko Nie było cię piec lat Już raz mi odebrałaś wszystko I znowu stoisz w moich drzwiach Na twarzy nowa masz tapetę Karminowana czerwień warg Znów moja pragniesz być kobieta Choć masz piećdziesiąt parę lat Stop orkiestra!
Czerwone Tango – my bez siebie nie umiemy żyć Czerwone Tango – czerwona życia mego nic Czerwone Tango – gabinetowych figur czar Czerwone Tango – daj usta niech przeminie ból i żal
Czerwone Tango – my bez siebie nie umiemy żyć Czerwone Tango – czerwona życia mego nic Czerwone Tango – gabinetowych figur czar Czerwone Tango – daj usta niech przeminie ból i żal
Czerwone Tango – my bez siebie nie umiemy żyć Czerwone Tango – czerwona życia mego nic Czerwone Tango – gabinetowych figur czar Czerwone Tango…
