Włochy / Południowy Tyrol, Maso Corto – trzeci język

Jeździmy do Włoch, bo uwielbiamy tamtejszy klimat, kuchnię, krajobrazy i melodyjny język. A tu masz, kto trafia pierwszy raz do Maso Corto, ze zdziwieniem odkrywa, że znalazł się w Kurzras, zaś Val Senales – dolina, w której zamknięciu leży ośrodek, to Schnalstal.

Najwybitniejszy spośród okolicznych szczytów to Palla Bianca, równie dobrze jak Weißkugel (3739 m), nie wspominając, że góry wokół nazywają się Ötztaler Alpen, bo śpiewnej nazwy Alpi Venoste rzadko kto używa. Na kluczowy punkt narciarskiego systemu wszyscy mówią w języku Goethego – Grawand (3251 m) choć ma też nazwę w mowie Petrarki – Punta względnie Croda delle Cornacchie. Na jego skalistą grań, 80-osobowa gondola dociera z ośrodka w 6 minut, pokonując niemal równiutkie 1200 m różnicy poziomów (górna stacja kolejki z restauracją i wysokogórski hotel są usytuowane na wysokości 3212 m). Wszyscy też mówią Hochjochferner albo po prostu Hochjoch na lodowiec, którego jęzorem zbiegają główne trasy zjazdowe tego całorocznego ośrodka. Przykłady mnożyć łatwo, bo choćby malowniczo usytuowane na wysokości 2842 m Rifugio Bella Vista to inaczej Schutzhütte Schöne Aussicht. Ba, nawet używając włoskojęzycznego interfejsu na stronie www.valsenales.com przeczytamy, że położoną na wysokości 2427 m po przeciwległej w stosunku do Grawandu stronie doliny – baitę Lazaun, prowadzą… Lori und Christian. Zwracam uwagę na lingwistyczny kolaż: „baita” i „und”!

W tej paradoksalnej z pozoru sytuacji nie ma tak na prawdę nic niezwykłego. Bo jesteśmy w Południowym Tyrolu. Przepiękna kraina nazywany w średniowieczu z łacińska Terra Montium, a od zamku właścicieli po prostu Tyrolem, ma tysiącletnią historię. W XIV w. przeszła w ręce Habsburgów, którzy władali nią do upadku imperium. Rozpad habsburskiej monarchii był jednym ze skutków I wojny światowej. Urządzając zaś w 1918 roku Europę na nowo, zwycięskie państwa Ententy podzieliły Tyrol między Austrię i Włochy. Po dziś dzień, dla 70% mieszkańców cieszącego się autonomią północnowłoskiego regionu (Südtirol, po włosku Alto Adige, czyli Górna Adyga), tyrolska gwara, a w oficjalnych sytuacjach niemiecki, jest językiem ojczystym. W praktyce są dwujęzyczni. Może się więc zdarzyć, że na naszych oczach rozegra się scena, w której jedna osoba będzie mówić w tyrolskim dialekcie, druga będzie odpowiadać po włosku.

W tej części Południowego Tyrolu, w której leży Maso Corto, nie spotkamy przedstawicieli trzeciej grupy narodowościowej, której język ma także status oficjalny w regionie – Ladynów (zamieszkują kilka dolin w Dolomitach). Efektem mozaikowej struktury narodowościowej są w Południowym Tyrolu szkolne zajęcia i napisy w kilku językach. W rejonie Val Senales, póki co jedynie w dwóch. Nic jednak straconego. Szanse na trzeci język pojawiły się w minionej dekadzie. W ośrodku zorganizowano kilka razy udaną i głośną imprezę sportowo rozrywkową – „Polskie Dni w Maso Corto”. Ich tradycję podtrzymuje właściciel trzygwiazdkowego „Top Residence Kurz” i instruktor narciarski, Sepp (zdrobnienie od Josef) Platzgummer. Liczba gości z Polski stale rośnie, więc internetowe strony hotelu mają polską wersję językową, w drużynie Seppa pracują polscy rezydenci, a miejscowi instruktorzy oraz obsługa kolejek i hotelowy staff coraz częściej posługują się również naszą, szeleszczącą mową. Ciekaw tylko jestem jak wyglądałby polski napis na przydrożnej tablicy – Maso Korto? A może Kurc Raz?