Od Bałtyku po Tatry, od doliny Odry po Bug odbywały się w Polsce parady, marsze, biegi stulecia i przeróżne happeningi, festyny sportowe i rodzinne. Posypały się życzenia pomyślności i gratulacje z całego świata, choć najwyższej rangi politycy pojechali jak jeden mąż do Paryża, aby świętować 100. rocznicę zakończenia I wojny światowej.
W Dubaju na biało-czerwono podświetlono najwyższy budynek świata, w Budapeszcie udekorowano naszymi flagami Most Łańcuchowy. Piękną zapowiedź polskiego Dnia Niepodległości przygotowała tajwańska telewizja FTV Global News.
Litewskie lokomotywy wytrąbiły Mazurka Dąbrowskiego. To był miły i pomysłowy gest.
W kraju też się wiele działo. Na Kopcu Kościuszki w Krakowie pojawiła się biało czerwona flaga, a przepiękne zdjęcie Kopca, wyłaniającego się z mgły obiegło Internet. Flagi załopotały choćby na krzyżu na Giewoncie. Gdzieś ktoś skakał 100 razy na motorze, a gdzie indziej wykonano 100 skoków na spadochronie… Były oczywiście koncerty, składanie wieńców, przemówienia… Na Youtubie pojawił się krótki film z krajobrazami z naszego kraju, do którego narracji użyczył głosu Piotr Fronczewski, czytając wiersz Wisławy Szymborskiej „Gawęda o miłości do ziemi ojczystej” (za tym projektem stało PKP Intercity), a Polska Fundacja Narodowa przygotowała spot z udziałem Mela Gibsona.
W tym ostatnim spocie – nie wiadomo jedynie po co – usunięto z wizji PKiN. Cóż, pamiątka PRL-u budzi tak ogromne emocje i wciąż pojawiają się absurdalne żądania zburzenia budynku, że można zrozumieć powody tego infantylnego posunięcia. Andrzej Duda nie raczył też powitać Donalda Tuska, najwyższego i prawdę mówiąc – jako przewodniczącego Rady Europy – jedynego tak wysokiej rangi gościa oficjalnych uroczystości. Uprzedzenia członków PiS w stosunku do UE i jej przedstawicieli (zwłaszcza o polskim opozycyjnym rodowodzie), są tak silne, że tego typu faux pas nawet tak bardzo nie dziwi.
Kościół Wizytek w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu ze skromną dekoracją rocznicową, wieńce i kwiaty pod pomnikeim Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana Wyszyńskiego, fot. Paweł Wroński
Przy odrobinie dobrej woli, byłaby więc rzeczywiście cała Polska zjednoczona wokół radosnego święta, gdyby nie przyzwolenie partii rządzącej na udział neofaszystów. Dali o sobie znać we Wrocławiu (było ich tam około 9 tys.), i – oczywiście – w Warszawie; w stolicy ze zrozumiałych względów najgłośniej (towarzyszyli im goście z takich organizacji jak Forza Nuova z Włoch). W tym synkretycznym marszu, uznanym oficjalnie za ‘Marsz Niepodległości’ wzięło – jak szacuje policja – ponad 200 tys. osób. W haniebnych okrzykach świadczących o nacjonaliźmie i nienawiści do innych, członkowie partii rządzącej nie dostzregają nic szczególnego, a żądanie delegalizacji ONR kwitują stwierdzeniem, że jeśli ktoś tego rządą, to powinien żądać także delegalizacji ruchów takich jak Obywatele RP (zgodnie ze specyficznie pojmowaną zasadą symetryczności).
Może spuszczenie zasłony milczenia nad całą tą sprawą byłoby do przyjęcia – ponoć policja ściga winnych incydentów takich jak pobicia, rzucanie racami, czy – co ujmuje już wszystkim Polakom – spalenie unijnej flagi. Niestety, władze, tłumacząc, że czyniono to w dobrej wierze, negocjowały z ONR jak ma wyglądać marsz w Warszawie (szczegóły ustaleń nie są znane), aż wreszcie – ku zdziwiedniu opinii publicznej w kraju i na świecie – przedstawiciele władz RP przyłączyli się do marszu. Wprawdzie przeszli nieco wcześniej przez Most Poniatowskiego, otoczeni szczelnie wojskiem (sic!), a potem szybko spod Stadionu Narodowego odjechali, czego by nie mówić, wyglądało to na ucieczkę. Tylko nie wiadomo przed kim: narodowcami, obywatelami w ogóle, czy demonami, które budzą?
Muzyka znad Bosforu kojarzy nam się zazwyczaj i chyba przede wszystkim… z Marszem Tureckim Mozarta albo, formułując rzecz bardziej muzycznie – Rondem Alla Turca, czyli III częścią XI Sonaty fortepianowej (KV 331). Zapewne dla młodszej generacji czytelniejsze są asocjacje z filmem o klubach Stambułu Fatiha Akina z 2005 roku – „Życie jest muzyką”.
Nasi przodkowie postrzegali rzecz raczej klasycznie, o czym świadczy fakt, że dzwoneczki przy końskiej uździe nazwali janczarami. Owe zaś dzwonki, przy których maszerowały w bój oddziały janczarów, skojarzyły się właśnie genialnemu austriackiemu kompozytorowi z Imperium Osmanów, pobrzmiewają więc dźwięcznie w jego słynnym rondzie.
Sułtańskie zaproszenie do walca
O związkach Turcji z Europą w kontekście muzycznym słyszałem już wielokrotnie, i gdzieś na szczycie dokonań w tej dziedzinie, umieściłbym kompozycję Sułtana Abdülaziza, 32. władcy Imperium Osmańskiego (1830-1876). Jego pogodne Valse Davet (Zaproszenie do walca) nie pozostawia wątpliwości którym z dworów europejskich sułtan był najbardziej zafascynowany.
Pierwszy raz słuchałem wspomnianej kompozycji, goszcząc w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego na zaproszenie Ambasadora Turcji w Polsce, na koncercie zorganizowanym z okazji 94. Święta Republiki Turcji. Wykonał ją wówczas zespół cenionych kameralistów „Ottoman Ensemble”.
95. Święto Republiki
Rok później, podczas kolejnego Święta Republiki Turcji (tym razem okrągłego, bo 95.), utwór pojawił się w programie zespołu zaproszonego przez Ambasadora Turcji w Polsce, J.E. Tunça Üğdüla do uświetnienia uroczystości, ponownie zresztą zorganizowanej w Sali Wielkiej warszawskiego Zamku Królewskiego.
Źródło zdjęcia: Wikimedia.org
„Tanini Trio” w składzie Tahir Aydoğdu (kanun), Burçin Büke (fortepian) i Bilgin Canaz (ney), wykonało sułtański walc jeszcze dynamiczniej niż poprzednicy. W żadnym wypadku nie chcę powiedzieć przez to, że lepiej, bo w obu przypadkach były to interpretacje wirtuozerskie. Tym razem zachwyciło mnie i zaskoczyło brzmienie neya, z której Bilgin Canaz wydobywał cały ocean dźwięków. A przecież ney to prosta piszczałka (turecka ma 7 otworów – 6 z przodu, 1 z tyłu na kciuk), zbliżona do fletu, znana już w starożytnym Egipcie, czyli 3 tys. lat temu, do dziś bardzo popularna w krajach Środkowego Wschodu.
Bobowski po przemianie
Tanini Trio – zdjęcie pochodzi z internetowego anonsu koncertu tureckich muzyków w Muzeum Pałacu w Wilanowie, jaki odbył się w maju 2018 roku
Słuchając muzyki tureckiej i czytając o niej, natrafiłem na nazwisko rodaka, Wojciecha Bobowskiego (1610-1675). Pochodził z protestanckiej rodziny, z Bobowej w Małopolsce, a swoją przygodę z muzyką rozpoczął za młodu jako organista kościelny. Podczas tatarskiego najazdu w jakie obfitował wiek XVII, dostał się w jasyr. Los zawiódł go do Stambułu, gdzie dość szybko niewola okazała się niezbyt uciążliwa. Zapewne dlatego, że jego talenty muzyczne i znajomość języków (16!), doceniono na sułtańskim dworze. Bobowski nie sprzeciwiał się zresztą przeznaczeniu – przeszedł wkrótce na islam i został wyzwolony. Co więcej, posłano go do Enderun – szkoły kształcącej urzędników Ottomańskiego dworu. Ostatecznie do tureckiej historii przeszedł jako Ali Ufki. Ba, i to z tytułem ‘Bey’, przysługującym urzędnikom, jakim go obdarzono, wyrażając uznanie dla jego zasług w roli tłumacza, dyplomaty i kompozytora. W wykonaniu „Tanini Trio” kompozycja Ali Ufki Beya: Nikriz Peşrev.
„Tanini Trio” powstało w 2006 roku. Od początku, zespół buduje swój repertuar tak, aby stał się mostem pomiędzy Wschodem a Zachodem. W ten sposób Trio promuje pokój i przyjaźń na świecie. Zachodnia muzyka z tureckimi elementami przeplata się w ich programach z turecką muzyką z zachodnimi wątkami.
Sala Wielka Zamku Królewskiego na moment przed koncertem „Tanini Trio”, fot. Paweł Wroński
Od biegówek po skitoury, czyli 7 propozycji na aktywny zimowy urlop.
W puchu, fot. Paweł Wroński
1. Pobiegaj na nartach
Polska, Sudety – Polana Jakuszycka (www.nabiegowkach.pl)
Dopiero od niespełna 200 lat spuszczamy się karkołomnie na nartach z góry. Dawniej, przypiętych do nóg desek używało się do pokonywania głębokich śniegów wśród pagórków i na nizinach.
Tej tradycji hołdują miłośnicy narciarstwa biegowego, zwanego też – ze względów historycznych – norweskim. Ten rodzaj białego szaleństwa, rzecz jasna na potrzeby amatorskie, jest bez porównania łatwiej opanować niż narciarstwo alpejskie, a tym bardziej jego ekstremalną wersję – skialpinizm. Sprzęt jest też znacznie tańszy, no i nie trzeba wyjeżdżać w góry by się w nim rozsmakować. Korzyści są także związane ze zdrowiem. Po pierwsze dlatego, że poruszanie się na nartach biegowych czy ich turystycznej alternatywie – śladowych, angażuje wszystkie stawy i mięśnie. W efekcie bieganie na nartach znakomicie poprawia koordynację ruchów. Zresztą nie ma innego wyjścia, bo tylko przy odpowiedniej (współ)pracy rąk i nóg odczujemy maksimum przyjemności. Bieg na nartach to także prawdziwa dieta-cud, bo spalamy kilokalorie w takich ilościach, jak w żadnym innym sporcie. Konsekwencją uprawiania tej dyscypliny jest więc poprawa wydolności i odporności organizmu.
Mekką narciarstwa biegowego w Polsce są Sudety, konkretnie podnóża Gór Izerskich. Tam, na tzw. Polanie Jakuszyckiej każdego roku na początku marca odbywa się największa otwarta dla amatorów impreza – Bieg Piastów (www.bieg-piastow.pl). Zapisy na edycję 2019 roku już trwają (od 1 września 2018), a uzyskane wyniki liczą się każdemu startującemu w międzynarodowym rankingu Worldloppet (www.worldloppet.com). Dolnośląskie Centrum Sportu na Polanie Jakuszyckiej: www.karkonosze.pl
2. Wykąp się w piwie Czechy, Morawy – Rožnov pod Radhoštěm (www.visitroznov.cz)
W prywatnych rękach, miejscowy browar o 300-letniej tradycji zamienił się w wyrafinowane piwne SPA – Rožnovské pivní lázně.
Dobrze zorganizowane – gdy rodzice zażywają kąpieli, dzieci nie będą się nudzić. Całe piętro gospodarze zamienili w bawialnię, w której pedagogiczny personel dba o bezpieczeństwo najmłodszych, animując przy tym gry i zabawy. Integralną częścią browaru jest także restauracja, w której można bardzo smacznie zjeść, a na zakończenie wizyty, zaopatrzyć się w butelki jasnego lub ciemnego piwa, którego nie dostanie się w żadnym supermarkecie.
W ogóle, zimą w Rożnowie i okolicach można przyjemnie i ciekawie spędzać czas. Zwłaszcza w adwencie. W miejscowym skansenie (Valašské muzeum v přírodě), prezentującym regionalne budownictwo i ludowe obyczaje, urządzany jest każdego roku jarmark bożonarodzeniowy. Na adwentowych straganach rozmieszczonych w alejkach pośród zabytkowych chałup, uli i kapliczek, pod kościółkiem i koło karczmy (warto pamiętać, że serwuje smaczne regionalne dania i napoje, w tym przepyszny grzany miód), kuszą oczy nieprzebrane towary, przede wszystkim rękodzieło, wyroby artystyczne i użytkowe oraz regionalne smakołyki. Jarmarcznego programu dopełniają pochody przebierańców, zwanych w Czechach Čertami – kuzynów naszych Kolędników, czy popularnych w krajach niemieckojęzycznych Krampusów.
Ponadto, nad miasteczkiem góruje masyw niewysokiego Radhošťa (Radhoszcza; 1129 m n.p.m.), należącego do Beskidów Śląsko-Morawskich, którego stoki oplata sieć tras narciarskich ośrodka Pustevny. Nie jest ich może wiele i z racji niskiego położenia sezon zimowy do najdłuższych nie należy, ale tworzą dobrze urządzoną karuzelę i jeździ się tam bardzo przyjemnie. Atrakcji dopełniają zabytkowe drewniane budowle (odbudowywany po pożarze Libušín i Maměnka), wzniesione w latach 1897-1899 według projektu Dušana Jurkoviča oraz – od 1931 roku, kamienny posąg słowiańskiego bóstwa Radegasta, którego gontyną były tutejsze lasy w czasach przedchrześcijańskich. Rožnovské pivní lázně (Pivovarská 6, Rožnov p. Radhoštěm): www.roznovskepivnilazne.cz Valašské muzeum v přírodě; www.vmp.cz Ośrodek aktywnego wypoczynku Pustevny: www.pustevny.cz
3. Rozkoszuj się rybką łowioną w przerębli
Litwa, Połąga (www.palangatic.lt)
Atrakcyjnym celem urlopowym na litewskim wybrzeżu Bałtyku jest Połąga – rybackie miasteczko, a zarazem całoroczny nadmorski kurort wypoczynkowy.
Każdego roku, w styczniu i lutym, miejscowi rybacy wyruszają na skute lodem przybrzeżne wody morza, kują przeręble i łowią stynki (Osmerus eperlanus). Te niewielkie rybki żyją zarówno w słodkich wodach u ujścia rzek, jak i w słonych wodach przybrzeżnej strefy Morza Bałtyckiego. W kulminacyjnym momencie sezonu na stynkę, podczas Tradycyjnego Święta Rybaków „Połądzka stynka” (Šventė „Palangos stinta”), miejski deptak zamienia się w wielką restaurację pod dachem nieba. Z rozstawianych wówczas licznych straganów, serwowana jest zupa rybna, rybki grillowane, smażone, wędzone… Nad miasteczkiem unosi się specyficzny, charakterystyczny dla stynki ogórkowy zapach oraz dymy z palenisk, na których się ją przyrządza – można zapomnieć, że to środek zimy.
Pobytu na litewskim wybrzeżu dopełniają dobrodziejstwa bursztynu. Złoto Bałtyku wykorzystuje się tam bowiem powszechnie do zabiegów w SPA, do przygotowywania zdrowej wody pitnej, a także do wyrobu nalewek, nie pozbawionych właściwości leczniczych.
Z bursztynem albo jantarem, używając bliższego Litwinom określenia, można też się zaznajomić bardziej klasycznie. Wystarczy odwiedzić miejsca związane z antycznym jantarowym szlakiem, które na krótkim, bo niespełna 100-kilometrowym litewskim wybrzeżu łączy trasa Baltijo gintaro kelias (Bałtycki szlak bursztynowy). Święto „Połądzkiej Stynki” („Palangos stinta“): (galeria foto: www.ve.lt); www.15min.lt Szlak bursztynowy – odcinek litewski (opis atrakcji po polsku): www.lithuania.travel
4. Poznaj się z psami i wyrusz na przejażdżkę saniami
Polska, Podhale – Zakopane/Kościelisko (www.zakopane.pl)
Tatry i Zakopane zimową porą kojarzymy dość stereotypowo z jazdą na nartach lub desce.
Owszem z Kasprowego prowadzą najdłuższe w Polsce trasy zjazdowe, w otoczeniu bodaj najbardziej spektakularnym, bo wysokogórskim. Ale nie oszukujmy się, mimo piękna gór, zakopiańska oferta narciarska nie wytrzymuje porównania z alpejskimi możliwościami, tym bardziej, że zimy nie rozpieszczają nas w ostatnich latach. Z drugiej strony Zakopane wciąż ma tę magiczną, kuszącą moc.
Cóż zatem, poza kosztowaniem specjałów oferowanych w licznych restauracjach robić w dawnej zimowej stolicy naszego kraju? Można na przykład poznać psie obyczaje i zaznajomić się z prowadzeniem zaprzęgu. Ta oferta jest o tyle ciekawa, że jeśli nawet śnieg nie dopisuje, to sanie zastępuje się wózeczkiem z kołami. Zabawa nie traci przy tym na atrakcyjności nic a nic.
Specjalistę od powożenia nazywa się maszerem. Pod jego kierunkiem, pod Tatrami można posiąść, a potem doskonalić własne umiejętności, by na koniec kursu poczuć się jak przemierzający Alaskę bohaterowie książek Jacka Londona czy Jamesa Olivera Curwooda. Wprawdzie do Alaski daleko ale Ścieżka pod reglami i rozległe łąki u wylotu dolin Tatr Zachodnich są niemniej piękne. Kursy maszerskie na Podhalu organizują m.in.:
‘Wataha Tatry’ z Kościeliska: www.psie-zaprzegi.pl lub www.wataha-tatry.pl
‘Zajadła Wataha’ z Zakopanego: www.psiezaprzegi.com.pl
A tak na marginesie, podobną przygodę można przeżyć na Pomorzu, korzystając z oferty, opisanej w portalu: www.przystanekalaska.pl
Mimo niepewnego śniegu i lodu, Mazury pozostają wciąż najzimniejszym polskim regionem.
Lód na jeziorach pojawia sią zazwyczaj w pierwszej połowie grudnia i utrzymuje nawet do końca kwietnia. Panują wtedy doskonałe warunki do uprawiania żeglarstwa, ale… lodowego. I to nie tylko na żaglówkach na płozach, czyli bojerach, gdyż kontynuacji letniej pasji poszukują także miłośnicy surfingu i windsurfingu. Z ich doświadczeń wyrosły takie konstrukcje jak Iceflyer (bojer z żaglem od deski) lub Iceboard (lodowa deska windsurfingowa).
Żeglarstwo lodowe, bynajmniej nie jako forma rekreacji, ma długą historię. Przecież, najprościej rzecz ujmując bojer, to ślizg, który porusza się po zamarzniętej tafli wody dzięki sile wiatru chwytanego w żagiel. O poruszającym się bojerze mówi się nawet, że „lata”. Pierwsze regaty bojerowe zostały zorganizowane pod koniec XIX wieku. Wcześniej, przez stulecia ślizgi miały znaczenie praktyczne, bo używano ich do transportu towarów zimą, gdy rzeki, jeziora i kanały były zamarznięte.
Bojerowa oferta na Mazurach rozrosła się w ostatnich latach, a znakiem rozwoju „zimowego żeglarstwa” są liczne szkółki i wypożyczalnie sprzętu, dzięki czemu każdy chętny może bez większego trudu poznać tajniki tej dyscypliny sportu. Ba, w ofercie działających na Mazurach kompanii żeglarskich są także bojerowe imprezy integracyjne dla firm. Przykładowe mazurskie adresy internetowe z szeroką ofertą bojerową: www.a-hoj.pl www.xmazury.pl
6. Spójrz na zimę z lotu ptaka
Polska… z innej perspektywy
Ileż to razy zadzieramy głowy uwiedzeni widokiem wiszącej w powietrzu barwnej paralotni.
Jeśli zapragniemy zakosztować podobnych wrażeń sami, skorzystajmy z oferty pasjonatów paraglajdingu (paralotniarstwa). Możliwości jest przy tym cały wachlarz. Może to być epizodyczna przygoda, czyli lot w tandemie z instruktorem, a więc całkowicie bezpieczny i nie kłopotliwy, bo świadczący usługę zadba również o sprzęt, wybór miejsca i transport na miejsce startu oraz powrót z miejsca lądowania. Na przeciwległym biegunie jest kilkudniowy kurs paralotniarski, po którym możemy już podejmować loty samodzielne.
Ten drugi scenariusz będzie się łączyć z nieuniknionymi wydatkami na sprzęt, strój, etc. No cóż, tak już jest, że pasja jest kosztowna. Podjęte raz wyzwanie rodzi bowiem kolejne, bo doświadczenie rośnie. Wreszcie przychodzi czas na to co bodaj najbardziej ekscytujące – połączenie latania ze zjazdem na nartach!
W obu przypadkach, zarówno z nartami jak bez – popatrzymy na świat z lotu ptaka, wiatr zahuczy w rozpostartym nad głową skrzydle, zobaczymy wirujące wokół krajobrazy i odczujemy zastrzyk adrenaliny. Co więcej przygody tej możemy zakosztować równie dobrze w Polsce, jak za granicą. Czy warto? Odpowiedzcie sobie na to pytanie sami, korzystając na początek z poniższych adresów internetowych renomowanych ośrodków paralotniarskich: W Sudetach, we Wrocławiu: www.paragliding.com.pl W Beskidach, w Szczyrku: www.beskid-paralotnie.pl W Wielkopolsce, w Michałkowie (na lotnisku przy Aeroklubie Ostrowskim): www.pat-paragliding.pl
7. Bądź jak Andrzej Bargiel
Polska, i nie tylko – góry
Bądź jak Andrzej Bargiel – tak, ale zacznij rozsądnie – od Skitouringu, a nie od zjazdu z K2, bo to zdecydowanie najwyższa szkoła jazdy.
Wielki sukces Zakopiańczyka z lipca 2018 roku przejdzie do historii himalaizmu. Osłodzi też zapewne uczestnikom zimowej wyprawy na K2 gorycz porażki, jakiej kolejny już raz doznała polska zimowa wyprawa, atakująca wprawdzie drugi pod względem wysokości, ale za to najtrudniejszy szczyt na świecie.
Z amatorskiej perspektywy, wyczyn Bargiela graniczy z cudem, bo nie dość że zjeżdżał z niewyobrażalnie wysoko położonego miejsca, to jeszcze w terenie o jakim nawet nie śni się nikomu spośród nas, milionów uprawiających narciarstwo… przy wyciągach. Namiastką wyzwań, przed jakimi stanął odważny Zakopiańczyk jest jednak dostępny i dla nas Skitouring – wędrówka po górach na nartach. Potrzebny jest do niej odpowiednio przystosowany sprzęt narciarski, zwłaszcza wiązanie z blokowaną na czas zjazdów piętką i foki – pasy zakładane na ślizgi, ułatwiające podchodzenie. Rzecz jasna potrzeba też pewnych umiejętności, to znaczy treningu w jeżdżeniu po śniegu nietkniętym przez ratraki, dobrej orientacji w terenie, a co najważniejsze upodobania do penetrowania nieprzetartych szlaków.
Niezbędnemu szkoleniu możemy się poddać w niezliczonych szkółkach w naszych górach i za granicą, zwłaszcza w ośrodkach alpejskich, czy w modnej w ostatnich latach Andorze. Specjalizowało się w tej dziedzinie także kaukaskie Gudauri w Gruzji, ale po wypadku z ostatniego roku, gdy krzesełkowy wyciąg zakręcił im się nie w tą stronę co trzeba, będą potrzebować trochę czasu na odzyskanie reputacji. Na naszym podwórku, polecam zainteresowanym kursy jakie od lat organizują gospodarze malowniczo położonego karkonoskiego schroniska „Samotnia” (www.samotnia.com.pl). Obozy w Samotni z nauką skitouringu: www.szkolagorska.com
Wiatr na grani Niżnych Tatr, fot. Paweł Wroński
Tekst publikowany na łamach magazynu ”My Company Polska” (www.mycompanypolska.pl), w numerze październikowym 2018 roku
Bohaterem kolejnej wystawy „Skarbnicy Sztuki” jest Miron, czyli Stanisław Eugeniusz Długosz. Współzałożyciel i drugi, obok Jerzego Lassoty, prezentowany w Galerii Fundacji przedstawiciel Warszawskiej Grupy Malarzy „Niezależni ’69”. Artysta świętuje w tym roku jubileusz 50-lecia pracy twórczej.
Na zdjęciu otwierającym bohater wernisażu – Miron, młoda historyk sztuki, autorka pracy poświęconej grupie Niezależni ’69 – Agnieszka Stróżyk, oraz właściciel Galerii – Paweł Boguta.
„Miron”, czyli Stanisław Eugeniusz Długosz; w tle „Taniec” (olej, płótno z 1988 roku), fot. Paweł Wroński
Choć należał do grupy Niezależnych ’69, Miron nie wystawiał w latach 70. swoich prac na Barbakanie. Jak pisze Agnieszka Stróżyk jego droga artystyczna rozpoczęła się wprawdzie inaczej niż na przykład Jerzego Lassoty, ale „świetnie czuł się w towarzystwie zbuntowanych młodych artystów, zaprzyjaźnił się z całą grupą i szybko stał się jednym z nich”. Ta fascynacja nieskrępowaną wolnością sprawiła, że „początkowo myślał nawet o zdawaniu na Akademię Sztuk Pięknych.” Nie bez wpływu na jego postępowanie była też „dezaprobata ojca, który nie wyobrażał sobie syna, jako niebieskiego ptaka z długimi włosami i brodą, (…) postanowił zostać artystą niezależnym i – oczywiście – zapuścił brodę.”.
Każdy z „Niezależnych” szedł własną drogą, unikając przynależności do związków czy organizacji. Każdy też inaczej postrzegał malarstwo. Zaprezentowane dzieła Mirona zachwycają kolorystyką, choć nie unikał on także odcieni szarości, ani w ogóle ujęć monochromatycznych. Wielkogabarytowe płótna imponują rozmachem. Dominują płótna olejne, ale w dorobku artysty są także prace wykonane kredką lub ołówkiem na kartonie, czy linoryty, które – choć może nie tak spektakularne – przykuwają w niemniejszym stopniu uwagę.
Wszystkie niemal prace łączy stylistyczna jednorodność. Odbiega wprawdzie od innych grupa 4 obrazów dedykowana Andy’emu Warholowi. Nie ma jednak w tym nic dziwnego, bo było to dzieło przygotowane z konkretnej okazji, a obrazy ukłonem wobec talentu i konwencji wylansowanej przez amerykańskiego artystę o słowiańskich korzeniach.
Po raz pierwszy, jak podkreślił ze zdumieniem Miron, jego prace zostały wystawione także na… podłodze. W tak niecodzienny sposób pokazane wielkoformatowe grafiki budziły szczere zainteresowanie, pesząc jednak nieco gości, którzy – przynajmniej początkowo – starali się nie stąpać po przykrytych grubą folią obrazach.
Na wernisażu panował luz, tym bardziej, że wśród gości dominowali pryjaciele Niezależnych ’69, fot. Paweł Wroński
Przed obrazem z 1999 roku, zatytułowanym „Między myślą a przeznaczeniem”, fot. Paweł Wroński
Czas rozmów, również telefonicznych, o… sztuce rzecz jasna, fot. Paweł Wroński
Trochę wspomnień, dotyczących działalności Wolskiej Integracji Artystycznej, w której Miron i widoczny na zdjęciu (po środku) Jerzy Lassota byli założycielami i aktywnymi uczestnikami, fot. Paweł Wroński
Ulubiona konwencja artysty – zanikające w przestrzeni myśli i czasu ludzkie ciało, fot. Paweł Wroński
Kontemplacja obrazu zatytułowanego „Exodus myśli”, fot. Paweł Wroński
Autograf artysty był najbardziej pożądaną pamiątką wernisażu, fot. Paweł Wroński
Cykl – ukłon w stronę Warhola, fot. Paweł Wroński
Przestrzeń Galerii w pełni zagospodarowana, fot. Paweł Wroński
Dzieła Mirona zachwycają kolorystyką, fot. Paweł Wroński
„Budzenie natury” z 1998 roku, fot. Paweł Wroński
„Aniele…, Ty zawsze” z 2004 roku, fot. Paweł Wroński
Fragment obrazu „Taniec” z 1988 roku, fot. Paweł Wroński
Przed obrazem „Pogłosy” z 1979 roku, fot. Paweł Wroński
Chwila skupienia nad biografią artysty, fot. Paweł Wroński
Miron z przyjaciółmi (na pierwszym planie fragment obrazu „Reminiscencje” z 2000 roku), fot. Paweł Wroński
Rertrospektywną wystawę „Miron” w Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki” można oglądać do 15 listopada 2018 roku (po wcześniejszym uzgodnieniu; tel. 516 034 650). Adres: Warszawa, Działdowska 8A.
Jak mawiano przed wiekami w Sparcie – wróciliśmy dziś z tarczą. Ba, …z dyplomem za I miejsce w kategorii Instytucji Animacji Kultury. Za co nam ją przyznano? Za „Strachy na Lachy” – projekt edukacyjny, którego finałem była instalacja w Muzeum Warszawskiej Pragi, wystawiona od maja do czerwca 2018 na widok publiczny.
Gala WNEK w Teatrze Dramatycznym, 24 października 2018
Gala WNEK w Teatrze Dramatycznym, 24 października 2018
Gala WNEK w Teatrze Dramatycznym, 24 października 2018
Gala WNEK w Teatrze Dramatycznym, 24 października 2018
Najpiękniejsze jest to, że takiego finału, ba – w ogóle żadnego finału – nie planowaliśmy. Świetny pomysł Małgosi Bockenheim na zajęcia plastyczne, rosnące zaangażowanie dzieci i ich fascynacja tworzonymi kukłami, tytuł wymyślony przez Edytę, zdjęcia z zajęć i filmiki kręcone na pamiątkę i jako materiały na Youtube’owski kanał Jordanka – zaprowadziły nas niespodziewanie do Muzeum Warszawskiej Pragi, gdzie – podobnie jak same Strachy, całą instalację wykonaliśmy wykorzystując… śmieci (formułując rzecz bardziej nobliwie: surowce wtórne).
Nagroda przyznana przez kapitułę Warszawskiej Nagrody Kulturalnej cieszy niezwykle naszą całą trójkę, a także naszą macierzystą placówkę, czyli OPP1 Jordanek. Tym bardziej, że w konfrontacji z wieloma fantastycznymi pomysłami, nasza skromna podróż do świata lęków dawnych Słowian i niemniej fascynującego świata lęków współczesnych, dała się zauważyć.
Gratulujemy więc wszystkim uczestnikom projektu, zwłaszcza dzieciakom, które i bez nagrody wspominają bardzo ciepło całe to przedsięwzięcie, i – mam nadzieję – zapamiętają je na długo!
No proszę, docenili moją fraszkę… w konkursie „Piaseczyńskie rzeźby Józefa Wilkonia”. A więc się nią pochwalę, rekomendując przy okazji jeszcze raz najnowszą atrakcję miasta Piaseczna, jaką stanowią odlewy mistrzowskich rzeźb artysty.
Na wilkoniowate w Piasecznie
Zdobią Piaseczno w metalu odlane,
zwierzęta dzikie, z drewna ciosane.
Tur, niedźwiedź, lwica z lwiątkiem,
hipopotamy. Ba, dzików kilka.
Że niby groźne?! Próżna obawa.
Dla Mistrza Wilkonia to była chwilka,
dla miasta rozgłos i wieczna sława!
Wyniki konkursu, rozstrzygniętego 15 września 2018 podczas Festiwalu Pięknej Książki (szukaj na fanpage’u Fundacji „Arka” im. Józefa Wilkonia na FB): www.facebook.com Strony Fundacji Arka: www.fundacjawilkonia.pl Strony Miasta: www.piaseczno.eu
Tam i z powrotem, czyli z Barbakanu przez Europę na Działdowską i znowu na Barbakan. Tak, w największym skrócie można opisać 50-letni fragment artystycznej drogi Jerzego Lassoty, warszawskiego malarza, współzałożyciela grupy „Niezależni ’69”.
Jerzy Lassota porządkuje swój dorobek, zgodnie z katalogiem, fot. Paweł Wroński
Pierwsze swoje prace wystawiał na murach Barbakanu w Warszawie w latach 1963-1967. Gdy zaczął, miał 17 lat, a jego młodość przypadła na epokę, w której taka działalność była nielegalna. Formalnie, bo w praktyce artyści korzystali z tego miejsca, a sprzedaż ich dzieł rozwijała się. W naturalny sposób, wraz ze wzrostem liczby turystów, odwiedzających stolicę. Po dziś dzień zresztą, obecność malarzy i rzeźbiarzy pracujących na oczach przechodniów, cieszy gości z zagranicy oraz spacerujących po starówce warszawiaków. Nie ma w tym nic niezwykłego. Podobnie dzieje się na świecie, wszędzie tam, gdzie ruch napędzają turystyczne atrakcje.
W sierpniu 2018 roku, czyli 50 lat później, reprodukcje wybranych prac Lassoty zawisły na staromiejskich murach. Tak oto, malarz, którego obrazy widziałem po raz pierwszy niespełna rok wcześniej w Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki” Ewy i Pawła Boguta, powrócił na Barbakan.
Autoportret z 1962 roku, fot. Paweł Wroński
W Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki” w 2018 roku – powstaje nowy obraz z otwarcia meteriału na sztalugach, fot. Paweł Wroński
W Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki”, fot. Paweł Wroński
W Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki” – jeden z nowych obrazów artysty, fot. Paweł Wroński
Lassota na murach Barbakanu, fot. Paweł Wroński
Lassota na murach Barbakanu, fot. Paweł Wroński
Lassota na murach Barbakanu, fot. Paweł Wroński
Lassota na murach Barbakanu, fot. Paweł Wroński
Retrospektywna wystawa nie jest też jedynym wydarzeniem w dojrzałym życiu artysty, bowiem Jerzy Lassota nadal tworzy. Ba, można powiedzieć, że nabrał znów wiatru w żagle. Odkąd bowiem ma do czynienia ze „Skarbnicą Sztuki” (Fundacja ma w swych zbiorach pokaźną część dorobku artysty), zadomowił się w galerii, rozstawił sztalugi, i maluje. Czy obrazy się spodobają, czy będą nawiązaniem do dawnych poszukiwań, czy czymś nowym? Zobaczymy. Podczas kolejnych wystaw, choćby poświęconej twórczości „Niezależnych ’69”, jaka niebawem zostanie zorganizowana w wolskiej filii Muzeum Warszawy. Dlaczego właśnie tam? Ano także retrospektywnie, gdyż w 1976 roku tworzący grupę artyści w Galerii KMPiK-Wola zaprezentowali swoje prace. Po raz pierwszy – oficjalnie. Niedługo potem, bo w 1981 roku, wystawiono je także w Muzeum Woli.
Jerzy Lassota podczas pracy nad nowym obrazem (w Galerii Fundacji „Skarbnica Sztuki”; wrzesień 2018 roku), fot. Paweł Wroński
