Skępe – sanktuarium Madonny Brzemiennej

Po dziś dzień przyjeżdżają do Skępego pary bezdzietne prosząc w modlitwach o błogosławieństwo i potomstwo. Matka Boska nie zastąpi programu in vitro, ale to już… inna historia. Sanktuarium działa od 500 lat, bywa też nazywane Małą Częstochową. Historię ma zaś nader ciekawą.

Od początku opiekują się nim bernardyni (z przerwami w okresie zaborów 1846-1933 i podczas II wojny światowej 1940-1945), których sprowadził Mikołaj Kościelecki, biskup chełmski (1450-1518). Duże zasługi położył też jego bratanek, także Mikołaj Kościelecki. Ten ród, pieczętujący się herbem ogończyk, z którego od średniowiecza wywodzili się kasztelanowie, starostowie i wojewodowie przewija się przez historię skępskiego sanktuarium, a co drugi znaczniejszy jego przedstawiciel ma na imię Mikołaj 🙂

Repliki cudownej figurki ze Skępego, fot. z Internetu

Kościeleccy założyli Skępe, i z błogosławieństwem króla Kazimierza Jagiellończyka nadali miejscowości prawa miejskie w 1445 r. (dokonał tego Mikołaj Kościelecki żyjący w latach ok. 1409-1479), sprowadzili bernardynów z Koła pod koniec XV w., a co najważniejsze – jak chce legenda – Zofia, córka Mikołaja Kościeleckiego (trudno powiedzieć mi którego), sprowadziła cudowną figurkę Madonny z… Poznania. Ba, specjalnie po nią tam pojechała i odwiedzała warsztaty tamtejszych rzeźbiarzy, by ją znaleźć. Dokonała tego, znajdując figurę Matki Boskiej w ostatnim warsztacie jaki odwiedziła, gdy była już bliska utraty nadziei, ze uda się jej wywiązać z zadania nałożonego na nią przez Maryję z wizji, jaką miała po tym, jak Madonna uratowała cudownym sposobem chore (sparaliżowane? – nie mogła chodzić) nogi dziewczyny. Co ciekawe rzeźbiarz nie chciał wziąć za figurę żadnych pieniędzy, ponieważ nie był jej autorem i w ogóle nie wiedział w jaki sposób znalazła się w jego pracowni. Jak widać legenda nie kłóci się tu z werdyktem specjalistów w sprawie pochodzenia rzeźby. Na cokole figurki jest sygnatura A.D. 1496, więc uznano ją za datę powstania tego gotyckiego arcydzieła. Ponadto, niektórzy historycy sztuki uważają, że powstała w warsztacie… Wita Stwosza.

Matka Boska Skępska to młoda dziewczyna, modląca się w skupieniu, o czym świadczą dłonie złożone powyżej talii. To co w niej niezwykłe, to wyraźnie zaznaczony błogosławiony stan niewiasty. Z tej racji nazywa się Madonnę Skępską także Madonną Brzemienną i stąd jej prerogatywy jako opiekunki bezdzietnych małżeństw. Jej święto przypada na 8 września, w dzień Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

Z okazji tego i innych świąt, Madonna przystrajana jest płaszczem koronacyjnym i złotą koroną – darem Papieża Benedykta XIV, którą nałożono jej w 1755 r. po uroczystej procesji, dla potrzeb której wzniesiono kaplicę „na Borku”. Wtedy także dodano srebrny księżyc podtrzymywany przez aniołów.

W związku z popularnością Madonny Brzemiennej, jej figurka doczekała się licznych replik. Oto kilka przykładów znalezionych przeze mnie w Internecie rzeźb ludowych.