Wilanów, rośliny i zwierzęta w epoce Linneusza

Europa znalazła się pod wpływem oświeceniowych myśli i ideałów pod koniec XVII wieku. U progu tej epoki, która odegrała kluczową rolę w rozwoju współczesnej nauki, w Szwecji w Uppsali działał Karol Linneusz (1707-1778) przyrodnik i lekarz, mianowany za swe osiągnięcia profesorem uniwersytetu.

Do historii przeszedł jako twórca taksonomii, to znaczy systematyki gatunków. Pozostawił po sobie bogato ilustrowane opisy 7700 gatunków roślin oraz 4162 gatunków zwierząt. Jego podstawowe dzieło Systema Naturae liczyło łącznie 6 tys. stron. Zawarł w nim podstawy stworzonego przez siebie systemu klasyfikacji organizmów oraz upowszechnił zasadę dwuczłonowego nazewnictwa biologicznego, a także klasyfikacji minerałów, bo też się nimi interesował. Na jego cześć, łacińskim nazwom opisanych przezeń gatunków, towarzyszy litera „L”.

Pracą wydaną w 1736 roku, a zatytułowaną Genera Plantarum, stworzył podwaliny systemu klasyfikacji roślin. Dzieło to uważane jest po dziś dzień za fundament współczesnej botaniki. Swój bowiem system klasyfikacji oparł na obserwacjach procesu zapładniania roślin, które w konsekwencji klasyfikuje się według kształtu słupków i pręcików oraz sposobów rozmnażania.

Dwukrotnie odbył odkrywcze, wielomiesięczne wyprawy do Laponii, których pokłosiem były opisy gatunków obserwowanych tam i usystematyzowanych gatunków roślin, opisanych w kolejnej książce, zatytułowanej Flora Lapponica.

Linneusz był także założycielem Szwedzkiej Akademii Nauk, której inauguracyjna sesja odbyła się w maju 1739 roku. Miesiąc później Linneusz ożenił się z miłością swojego życia, Sarą Elżbietą Moraea. W 1753 roku król Szwecji Adolf Fryderyk uhonorował uczonego tytułem szlacheckim.

Karol Linneusz (Carl Linnaeus albo Carl von Linné): https://www.nrm.se/

Zainspirowana osiągnięciami szwedzkiego uczonego wystawa Rośliny i zwierzęta. Atlasy historii naturalnej w epoce Linneusza, pierwszą odsłonę miała w Krakowie w 2020 roku. W wakacje 2021 roku zaprezentowano ją we wnętrzach wilanowskiej rezydencji króla Jana III Sobieskiego. W połączeniu z przepychem królewskiego pałacu oraz bogactwem ogrodów, prezentowane karty najwybitniejszych graficznie albumów ornitologicznych i botanicznych zostały wykorzystane do stworzenia niezwykłej opowieści o postrzeganiu świata przez – jak to się mówi – mędrca szkiełko i oko. Wystawione eksponaty zachwycają feerią barw i precyzją grafiki, która była efektem wnikliwej obserwacji natury i talentu ówczesnych ilustratorów. W kolekcji rycin oraz albumów przyrodniczych znalazły się arcydzieła Ulissesa Aldrovandiego, Georges’a Cuviera i Georges-Louisa Leclerca hr. Buffona, a także dzieło Marii Sibylli Merian, podsumowujące prowadzone przez nią badania nad florą i fauną Surinamu. Wystawę uzupełniały zbiory ceramiki użytkowej z kolekcji wilanowskiej. W gablotach znalazł się serwis deserowy z motywami botanicznymi, nawiązujący do kopenhaskiej zastawy Flora Danica, jak i efektowne kreacje roślinne Johanna Joachima Kändlera, XVIII-wiecznego rzeźbiarza i dekoratora miśnieńskiej porcelany z dworu Augusta Mocnego.

Informacje o wystawie „Rośliny i zwierzęta. Atlasy historii naturalnej w epoce Linneusza”: https://www.wilanow-palac.pl/wydarzenia/wystawy/rosliny_i_zwierzeta

Album z 240 ilustracjami z wystawy ,,Rośliny i zwierzęta” otwiera myśl autorki jednego z prezentowanych dzieł, XVII-wiecznej ilustratorki i badaczki przyrody, Marii Sibylli Merian: „Sztuka i natura zawsze będą się ze sobą zmagać, aż się nawzajem pokonają i zatriumfują, kreśląc te same linie, które zwyciężone, zwyciężają zarazem”. Album dostępny jest w księgarniach wysyłkowych.