Kraje związkowe Niemiec sięgają morza na północy i opierają o góry na południu. Nic więc dziwnego, że zarówno układ krain geograficznych i klimatycznych, jak krajobrazy, flora i fauna, są zbliżone do naszych. Jednak terytorium Niemiec jest większe, morza są dwa – Bałtyckie i Północne, zaś Alpy zdecydowanie przewyższają Karpaty.
Efektem jest ogromne zróżnicowanie przyrody i krajobrazu. Najcenniejsze obszary mają status parków narodowych (PN). Jest ich 16. Gospodaruje tam natura, wspomagana z troską przez człowieka. Rozległe tereny wokół zyskują często status parków przyrody. Ich formuła jest zbliżona do naszych obszarów chronionego krajobrazu, których tworzenie inspirowała. W Niemczech funkcjonują 104 takie parki (PP). 15 obszarów, najciekawszych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym legitymuje się statusem rezerwatów biosfery UNESCO. Człowiek prowadzi w nich normalną działalność, jednak dokłada szczególnych starań, by nie zakłócać rytmu przyrody (RB). Spotkamy też pomniki przyrody. Zazwyczaj rangę taką nadaje się w Niemczech obiektom istotnym również dla kultury i historii.
Gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie skarby niemieckiej natury, musielibyśmy ograniczyć się do spisu nazw. Lista z pobieżną charakterystyką ich wszystkich dostępna jest na http://www.germany.travel/pl/ w zakładce >Rozrywka & wypoczynek / Naturalne krajobrazy<. My, pragniemy zwrócić uwagę przede wszystkim na obszary odmienne od spotykanych w Polsce, by stanowiły inspirację podróży podejmowanych do Niemiec.
* * * * *
PN Jasmund
Meklemburgia-Pomorze Przednie
www.nationalpark-jasmund.de
Kredowe klify na wyspie Rugii opadają w morze urwiskami 117 m wysokości. Ponad nimi, na płaskowyżu Stubnitz szumią bukowe ponad 700-letnie lasy, wpisane na listę UNESCO. Na łąkach kwitną storczyki. Wśród krzewów buszują chrząszcze 1000 różnych gatunków. A z rzadkich ptaków – gniazdują bieliki. Nad Herthasee, owianym legendami jeziorem, wyrastają wały słowiańskiej osady obronnej, a w wąwozie Sassnitz ukrywali się niegdyś piraci. Najmniejszy park narodowy Niemiec oferuje wielką różnorodność krajobrazów i doznań.
* * * * *
PN Mierzei Pomorza Przedniego
Meklemburgia-Pomorze Przednie
www.nationalpark-vorpommersche-boddenlandschaft.de
Kraina urwisk podmywanych falami Bałtyku, wydm, mierzei i przybrzeżnych jezior, rozciągająca się od półwyspu Darß-Zingst po zachodnie wybrzeża Rugii. Swoją niemiecką nazwę zawdzięcza oddzielonym od morza płytkim zatokom Bodden, w których woda słona miesza się ze słodką. Tutejsze lasy są ostoją zwierzyny, a zbiorniki słodkiej wody przyciągają żurawie. To największe w Europie zimowisko tych wdzięcznych ptaków. Szacuje się, ze każdej jesieni przylatuje ich tutaj ponad 30 tysięcy. Zakochani w regionie artyści założyli kolonię w Ahrenshoop. Najbliższym miastem jest hanzeatycki Stralsund ze starówką wpisaną na listę UNESCO.
* * * * *
Morze wattowe (Wattenmeer)
Wpisany na listę UNESCO transgraniczny obszar Holandii, Niemiec i Danii
www.nationalpark-wattenmeer.de
Fenomen przyrodniczy rozległej przybrzeżnej strefy Morza Północnego, między Wyspami Fryzyjskimi a kontynentem. Równiny, które odsłaniają się podczas odpływów w pasie długości 450 km, 10 do 30 km szerokości nazywane są Watten. Na terenie Niemiec watty chroni się w 3 parkach narodowych uznanych także za rezerwaty biosfery.
PN Hamburskiego Morza Wattowego (Dolna Saksonia) jest najmniejszą strefą ochrony przyrody wattów. Obejmuje 3 wyspy u ujścia Łaby: zamieszkałą przez około 40 osób Neuwerk, wydmową Scharhörn oraz sztucznie usypaną Nigehörn. Królestwo wodnego ptactwa, słonych mokradeł i bursztynu.
PN Dolnosaksońskiego Morza Wattowego (Dolna Saksonia). Obejmuje watty między ujściami rzek Ems i Łaby oraz Wyspy Wschodniofryzyjskie. Koło Dangast piętrzą się nadmorskie klify, a koło Sehestedt znajduje się ruchome trzęsawisko. Gniazdują tu liczne ptaki, a na mierzejach wylegują się foki. Mnóstwo tu zabytków marynistycznej przeszłości zabytków oraz muzeów prezentujących historię żeglugi i rybołówstwa.
PN Szlezwicko-Holsztyńskie Morze Wattowe (Szlezwik-Holsztyn). Granicami parku objęto największy fragment wattów. Z imponującymi wydmami i malowniczymi plażami. To siedlisko rzadkich gatunków zwierząt i ziemia, na której człowiek walczy o przetrwanie z przyrodą – najmniejsze z zamieszkałych na wattach wysp bywają często zalewane wodą. Z drugiej strony tylko tutaj można odbywać tak długie spacery po morskim dnie i obserwować foki w naturalnych siedliskach, nie mówiąc o 3 tys. gatunków innych zwierząt, w tym rozgwiazd, ślimaków i małży. Do odpowiadającego parkowi rezerwatu biosfery dołączono 5 wysp Hallingen. Prowadzi się na nich wypas bydła, a domy buduje na sztucznych pagórkach – terpach, by uchronić przed zimowymi powodziami.
* * * * *
PP Wyspa Uznam (Usedom)
Meklemburgia-Pomorze Przednie
www.naturpark-usedom.de
Krajobraz wyspy jest niezwykle zróżnicowany. Na brzegach ciągną się szerokie piaszczyste plaże i falują wydmy, ponad które wyrastają gdzieniegdzie strome urwiska jakimi opadają zajmujące interior pagórki. Pośród nich kryje się 7 morenowych jezior oraz mokradła. W porastających wyspę lasach dominują na południu buki, choć nad jeziorami przeważają olchy. W północnej części wyspy, zasłanej nanoszonym przez wiatr piaskiem, rosną niemal wyłącznie sosny. Na wyspie rozlokowały się znane w Niemczech kąpieliska. Do atrakcji turystycznych należą liczne zatoki oraz kilkusetletnie wioski rolnicze i rybackie. Dolina rzeki Peene, oddzielającej wyspę od stałego lądu jest miejscem lęgowym ptaków i obfituje w ryby.
* * * * *
PN Harz oraz PP Geopark Harz
Saksonia-Anhalt i Dolna Saksonia
www.nationalpark-harz.de oraz www.geopark-harz.de
Góry owiane legendami, strzelające tysiąc metrów ponad okoliczne niziny. Przez większość dni w roku zasnute są mgłami, co zaowocowało przekonaniem, że na najwyższym szczycie Brockenie (1141 m), gromadzą się czarownice. Motywy te inspirowały Goethego i Bułhakowa, malarzy doby romantyzmu i kompozytorów z Wagnerem na czele. Nocą, na przełomie kwietnia i maja germańskie plemiona witały lato, odganiając ogniem złe moce i oddając cześć Wudanowi. Po przyjęciu chrześcijaństwa pogańskie praktyki splątały się z uroczystościami na cześć Walpurgi, mniszki nawracającej Germanów w VIII w. Dziś to pretekst do zabawy, koncertów i laserowych pokazów na Hexentanzplatz – Placu Tańczących Czarownic w Bodetal. Góry Harzu zajmują szczególne miejsce w dziejach Niemiec, bo na ich obrzeżu, w Quedlinburgu i Goslar rodziło się niemieckie cesarstwo, a rudy cynku wydobywane przez tysiąc lat na Rammelsbergu były podstawą dochodów cesarskiego skarbca. Harz to także smak pstrągów z wartkich górskich potoków. I kłęby pary wyrzucane z lokomotywy pociągu kursującego od 100 lat z Wernigerode na szczyt Brockenu. Góry, na której Stasi miała stacje nasłuchowe. Dziś każdy może zobaczyć jak to wyglądało, a ponadto zażyć lotu na miotle – na specjalnym symulatorze.
* * * * *
PN Doliny Dolnej Odry
Brandenburgia
www.nationalpark-unteres-odertal.eu
Zalewowe równiny ciągnące się 60 km wzdłuż zachodniego brzegu rzeki, zachwycają krajobrazem i roślinnością. Są siedliskiem licznych ptaków, drugim obok meklemburskich Bodden tak rozległym zimowiskiem żurawi w Niemczech. Szlaki piesze i rowerowe prowadzą do różnorodnych miejsc. Jest wśród nich średniowieczny zamek Stolpe i zabytkowa suszarnia tytoniu koło Friedrichsthal, pałac w Zitzen i wiejski kościół w Criewen.
* * * * *
RB Schorfheide-Chorin
Brandenburgia
www.schorfheide-chorin.de
Otwarta księga krajobrazu, ukształtowanego przez cofający się kilkanaście tysięcy lat temu lądolód. Cicha, rzadko zaludniona kraina rozległych lasów, o bogatej faunie i florze. Ostoja ptactwa i nietoperzy. Ze względu na cieki i zbiorniki wodne – królestwo bobrów i wydr. Ślady wielowiekowej działalności człowieka dopełniają obrazu. Zachowały się tu wały dawnych zamków chłopskich, miejsca kultu religijnego, wioski i podworskie folwarki. Klejnotem architektury są potężne ceglane zabudowania wzniesionego przez cystersów opactwa Chorin.
* * * * *
RB Spreewald
Brandenburgia / Dolne Łużyce
www.spreewald-biosphaerenreservat.de
Zaledwie 100 km na południowy wschód od Berlina brandenburskie lasy przeglądają się w wodzie. Bo w krajobrazie Spreewaldu dominują łęgi porastające brzegi wodnych cieków, tworzących gęstą sieć o łącznej długości ponad 1000 km, której tłem jest mozaika lasów, łąk i pól uprawnych. Gospodarzami Spreewaldu są od wieków Serbowie Łużyccy – lud o słowiańskich korzeniach, kultywujący swój dialekt i obyczaje.
* * * * *
RB Górnołużyckie Wrzosowiska i Stawy Rybne
Saksonia / Górne Łużyce
www.xn--biosphrenreservat-oberlausitz-5pc.de
To bodaj największe w Niemczech skupisko stawów rybnych, których jest tutaj ponad 350. Okoliczne tereny zamieszkują podobnie jak brandenburski Spreewald, Serbowie Łużyccy. Ich saksońskie dziedziny ciągną się od Płaskowyżu Budziszyńskiego na południu po Górnołużycki Okręg Górniczy na północy. Serbołużyczanie są od wieków rolnikami, toteż stanowią gros ludności wiejskiej. Ich święta i festiwale, kultywowane obyczaje i bogate stroje oraz muzyka i rzemieślnicze wyroby stanowią barwne dopełnienie obrazu krainy wody, wrzosowisk, łąk i pól uprawnych. Poznawaniu regionu sprzyjają liczne szlaki rowerowe.
* * * * *
PN Szwajcaria Saksońska
Saksonia
www.saechsische-schweiz.de
Zanim dotrze do Drezna, Łaba przepływa pośród 1100 skalnych baszt. Szwajcaria Saksońska jest pomnikiem przyrody ukształtowanym 100 milionów lat temu. Charakterystyczne są dla niej stojące w odosobnieniu szczyty o płaskich wierzchołkach opadające pionowymi urwiskami na wszystkie strony. Na jednym z nich Wettinowie wznieśli Königstein, twierdzę w której mieli się chronić w czasie najazdu. Malowniczą krainę można przemierzać rowerem, albo statkami białej floty. Miłośnicy wspinaczki nie znajdą drugiego takiego rejonu w całej Europie, w którym skalne ściany przecinałoby 21 tysięcy tras różnej trudności. Komentarza nie wymaga też szlak pieszy długości 112 km widokowo tak fascynujący, że nazwano go Drogą malarzy – Malerweg.
* * * * *
PN Berchtesgaden
Bawaria
www.nationalpark-berchtesgaden.bayern.de
Alpejski świat wokół owianego legendami skalistego Watzmanna (2713 m). Z tajemniczym wąwozem pełnym wodospadów – Wimbachklamm. Z zachwycającym Königsee, jeziorem w którego toni przeglądają się czerwone kopuły oryginalnego kościoła św. Bartłomieja. Do wszystkich zakątków parku docierają szlaki turystyczne o łącznej długości 260 km. Po jeziorze o bogato urzeźbionej linii brzegowej kursują spacerowe stateczki. Można tu także uprawiać paralotniarstwo, a zimą narciarstwo i snowboarding, nie narzekając na tłok na trasach, a jednocześnie rozkoszując się smakiem bawarskiej kuchni i świetnie komponujących się z nim piw ze słynnych browarów o wielowiekowej tradycji.
* * * * *
PN Hainich
Turyngia
www.nationalpark-hainich.de
Puszcza w sercu Niemiec, jak się określa pokryty rozległymi bukowymi lasami obszar między uzdrowiskiem Bad Langensalza, a rodzinnym miastem Lutra – Eisenach, nad którym góruje zamek Wartburg. Do niepowtarzalnych turystycznych atrakcji należą: dziecięcy las żbika – Wildkatzen-Kinderwald, w którym najmłodsi mnogą poznać tajniki parkowej przyrody oraz Baumkronenpfad – szlak śmiało poprowadzony koronami drzew, 44 metrów nad ziemią. ciekawostką są też prastare kamienne krzyże - Steinerne Kreuze. Na terenie parku rośnie pomnikowy 1000-letni dąb – Betteleiche.
* * * * *
PP Siebengebirge (Siedmiogórze)
Nadrenia – Północna Westfalia
www.naturpark-siebengebirge.de
Nieopodal Bonn strzela w niebo 40 stożków wygasłych dawno wulkanów. Na ich stokach, czerpiąc wilgoć z wijącego się u podnóża Renu, rozwija się bujnie winorośl. W krajobrazie wyróżnia się góra Drachenfels, na której Siegfried z „Pieśni o Nibelungach” pokonał smoka. W miejscowych lasach szumią buki i dęby, a ponad ich korony wysuwają się widokowe skalne wychodnie. A najłatwiej dostępnym i bodaj najatrakcyjniejszym punktem widokowym jest wierzchołek góry Drachenfels, bo można na nią dotrzeć najstarszą na świecie koleją zębatą i podziwiać panoramę z tarasu mieszczącej się tam kawiarni.
* * * * *
PP Taunus
Hesja
http://naturpark-taunus.de/
Park rozciąga się na obrzeżach Frankfurtu n. Menem. Nic więc dziwnego, że korzystając z uroków przyrody podziwiać stąd można architekturę nowoczesnych biurowców i banków, tak charakterystycznych dla tego wielkiego miasta. Ścieżki parkowe dają wytchnienie mieszkańcom i przybyszom, którzy zawitali tu w sprawach biznesowych. Przez cały rok.
Materiał publikowany na łamach magazynu Świat Podróże Kultura w numerze kwiecień-maj 2016.
Paweł Wroński 
0 komentarzy dotyczących “Cuda natury w Niemczech – takich akurat nie mamy”