Średniowieczny zamek na wyspie w Trokach

Trakų Salos pilies to budowla, która pamięta spór Jagiełły z Witoldem o stolec książęcy na Litwie i jest dziś jedną z największych atrakcji turystycznych w kraju naszych sąsiadów.

Zamek wznosi się na wyspie na jeziorze Galvė. I jest jednym z dwóch zamków, które istniały w Trokach od średniowiecza, tyle, że jedynym zrekonstruowanym. 300-metrowy drewniany pomost prowadzi z brzegu do bram fortecy. Jaka jest jej historia? Wszystko zaczęło się w XIV wieku, gdy książęta litewscy wybudowali w Trokach drewniany zamek na półwyspie. Niestety wkrótce potem, podczas ataku Krzyżaków, zrównano go niemal z ziemią. Wówczas Kiejstut rozpoczął budowę nowej fortecy na jednej z wysepek na jeziorze. Budowę twierdzy ukończył jednak dopiero jego syn, Vytautas, nam znany pod imieniem Witolda.

Przed finałową rozprawą z Zakonem toczył się bowiem spór stryjecznych braci o sukcesję po Kiejstucie, zakończony uzyskaniem przewagi przez Jagiełłę, który wkrótce potem zasiadł na polskim tronie, więc Witold, pogodzony już z bratem, objął bez przeszkód stolec Wielkiego Księcia Litewskiego i walnie wspierał brata w wojnie z Zakonem Krzyżackim.

W 1409 roku Witold przeniósł do twierdzy na wyspie swoją rezydencję i skarbiec. Rok później Troki stały się po bitwie pod Grunwaldem, kiedy to rozbito Zakon Krzyżacki, kluczowym punktem litewskiego państwa. Na zamku na wyspie urzędowali wszyscy władcy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dopiero Zygmunt August zerwał z tą tradycją i przeniósł się do zamku w Wilnie położonego na Wzgórzu Giedymina. W konsekwencji zamek w Trokach utracił znaczenie. W XVI stuleciu służył już tylko za więzienie, a w XVII stuleciu całkiem popadł w ruinę.

Dopiero w okresie międzywojennym Polacy podjęli jego odbudowę, a po wojnie restaurację i przywrócenie domniemanego wyglądu kontynuowali litewscy konserwatorzy. Po odbudowie zamek przeznaczono na cele muzealne, a wyspa służy za wspaniałą scenerię festiwalu rzemiosł średniowiecznych, jaki organizowany jest co roku na zamku w sierpniu.

Pamięć o zasługach Witolda przetrwała także wieki i wspomina się go na Litwie po dziś dzień. Każdego roku, 27 października – w rocznicę śmierci Wielkiego Księcia – celebrowane jest na zamku na wyspie jego święto. Pamięć o nim kultywują też Karaimowie, których kilkaset rodzin Witold osadził w Trokach. Sprowadził ich z Krymu, utworzył z nich straż przyboczną i służyli mu za pośredników w kontaktach z chanatem. W zamian obiecał im, że zachowają swoją tradycję, kulturę i religię. Niemal więc niezmieniona, ich dość hermetyczna społeczność przetrwała w Trokach do naszych czasów.

Zamek na wyspie w Trokach: https://exploretrakaivilnius.lt/pl/dwory-i-parki/zamek-na-wyspie-w-trokach oraz: https://trakaimuziejus.lt/en/