Barokowe sanktuarium św. Anny w Smardzewicach

Na Wzgórzach Opoczyńskich, na prawym brzegu Pilicy, rozsiadły się Smardzewice, wieś której historia sięga początków XV wieku. Ale sławne Smardzewice stały się dopiero 200 lat później, gdy miejscowemu chłopu, Wojciechowi Głowie ukazała się św. Anna.

Wydarzenie z 1620 roku, komisja przysłana na miejsce cudu przez biskupa uznała za prawdziwe. Sanktuarium św. Anny zaczęli wkrótce nawiedzać pątnicy, a było ich tak wielu, że opiekę nad nimi powierzono franciszkanom konwentualnym już w 1639 roku. Murowaną świątynię na miejscu drewnianego kościółka wystawiono pod koniec XVII stulecia, a w latach 1722-1746 powstały zabudowania klasztorne i cały zespół otoczono murami. Sanktuarium rozwijało się do 1864 roku, kiedy to władze carskie dokonały kasaty zakonu w ramach sankcji za poparcie jakiego zakonnicy udzielali powstańcom styczniowym. Franciszkanie wrócili do Smardzewic dopiero na początku lat 70. XX wieku.

W głównym ołtarzu znajduje się obraz św. Anny Samotrzeciej (czyli jej przedstawienie z matką, św. Elżbietą oraz z córką Marią, matką Jezusa). Zdobi go srebrna sukienka. Wśród barokowych ołtarzy bocznych, pod chórem organowym od południowej strony znajduje się ołtarz o nazwie Ukrzyżowanie Pana naszego Jezusa Chrystusa. Krzyż jest otoczony winoroślą, a aniołowie trzymają w rękach symboliczne kielichy z krwią Jezusa, cieknącą z jego ran podczas ukrzyżowania.

Nazwa Smardzewic pochodzi od grzybów smardzów, niegdyś powszechnie występujących w okolicznych lasach. Obecnie są bardzo rzadkie i otoczone ochroną. Około 3 km od Smardzewic znajduje się rezerwat żubrów, obecnie pod zarządem Kampinoskiego Parku Narodowego, założony w 1934 roku z inicjatywy prezydenta Ignacego Mościckiego oraz największa w kraju odkrywkowa kopalnia piasku kwarcowego Biała Góra.

Przed klasztorem na skwerze wśród drzew stoi ciekawa XIX-wieczna figura Matki Boskiej wystawiona na pamiątkę pobytu w zabudowaniach klasztornych następcy tronu carów Rosji, Aleksandra III, który spędził tutaj – jak głosi napis – dni 11.